Introductie

Hoe kunnen agrarisch ondernemers voor het ideale klimaat in hun kassen zorgen, zodat hun tomatenplanten zo veel mogelijk exemplaren van het smaakvolste soort afleveren?

Is het mogelijk zelfsturende rolstoelen te ontwikkelen, waardoor ouderen langer mobiel blijven en zelfstandig op bezoek kunnen bij familie en vrienden? En op welke manier meet je wat de blootstelling is aan schadelijke omgevingsfactoren zoals fijnstof, geluid of straling?

Over het lectoraat

Slimme meetinstrumenten en sensoren (statisch, mobiel en zelfs draagbaar) leveren een wereld aan nuttige gegevens en toepassingen op. Voor het bedrijfsleven, de zorg, maar ook andere sectoren. Het lectoraat Smart Sensor Systems richt zich op het ontwerp en de ontwikkeling van dergelijke meetnetwerken, maar ook op het verwerken en terugkoppelen van metingen.

Preventie en predictie zijn de kernwoorden van het lectoraat. Meten is weten. En weten is vóór zijn. Of het nu gaat om predictieve modellen voor gezondheid en (arbeids)veiligheid of early warning systems voor preventief onderhoud van machines. Voorkomen is beter – en goedkoper – dan genezen of repareren.

Onderzoekslijnen

Smart Health: Blootstelling en Effecten (bij mens, dier en plant)

Met statische, mobiele en zelfs draagbare sensors (wearables) kunnen zowel de milieublootstelling als de biologische en gezondheidseffecten (gelijktijdig) gemeten worden. Dit geeft bijvoorbeeld de mogelijkheid om in ruimte en over tijd de blootstellingsvariaties te monitoren en deze eventueel te verminderen. Denk hierbij aan terugkoppelingssystemen die verkeer automatisch omleiden. Bij mens en dier geeft het de mogelijkheid gelijktijdig het verplaatsings- en bewegingsgedrag, voedingspatroon, het persoonlijke externe exposoom en daarnaast gezondheidsfactoren te bemeten. Denk hierbij ook aan participatie van burgers die zelf in meer of mindere mate blootstelling meten, het zogenaamde Citizen Science, maar ook hun lichaamsfuncties (o.a. fitbit en smart watches) en gezondheidsparameters testen, het zogenaamde Quantified Self. Daarmee kan de sterkte van eventuele individuele blootstelling-gezondheidsrelaties worden bepaald, en kan deze kennis op basis van predictiemodellen en interventies toegepast worden in smart (personal) medicine. Ook bij planten kunnen sensoren worden ingezet om gelijktijdig omgevingsfactoren en groeifactoren te bemeten en deze kennis toe te passen op basis van predictiemodellen en via terugkoppelingssystemen en interventies in smart (sustainable and precision) farming.

Het toegekende Raak MKB project Scout voor het meten in de kas zit in deze lijn. Op het gebied van wearables is aansluiting met TNO en GVS Diëtiek, en zal naast wearables voor milieublootstelling ook gekeken worden naar te ontwikkelen wearables om objectief gedrag, gezondheids- en biologische functies te meten. Ook hebben we een samenwerking met het CBS en de Universiteit Utrecht om subjectieve vragenlijstmetingen te vervangen door goedkope objectieve waarnemingen met sensoren. Deze onderwerpen worden komend collegejaar verder uitgewerkt door een bij ons gedetacheerde TNO-er. Ook zal er gekeken worden naar de gevoeligheid van specifieke groepen mensen voor bepaalde blootstellingen, bijvoorbeeld naar de relatie van elektromagnetische velden met gezondheid. Ook ontwikkelen we in samenwerking met Medux /Digital Angel het Internet of Medical Things voor het monitoren van gedrag, voedselinname, activiteiten en blootstelling van ouderen. Een andere samenwerkingsovereenkomst loopt met de GGD Haaglanden op het gebied van CO monitoring op afstand in huizen boven Sisha lounges. 

Smart Safety and Industry: Veiligheid en Effectiviteit

Machine Health borgen door smart maintenance, op tijd en slim onderhoud plegen, zorgt naast veiligheid voor een optimale productiecapaciteit. Kleine sensoren en embedded systems geven real-time informatie over de slijtage en levensduur van machines. Door predictiemodellen op basis van deze sensorgegevens over langere tijd en meerdere machines kan het optimale punt van onderhoud gekozen worden. Waarbij de effectiviteit wordt vergroot door de kosten wegens haperen van het productieproces af te wegen tegen de onderhoudskosten. Ook spelen sensoren en predictiemodellen een belangrijke rol in inspectiesystemen en vroegtijdige waarschuwingssystemen (early warningsystems) voor werker en omgeving. Omgevingsveiligheid is een voorwaarde voor het uitoefenen van risicovolle bedrijfsactiviteiten, denk bijvoorbeeld aan de chemische en de metaalindustrie. Veiligheid wordt verzekerd door het plegen van preventief onderhoud en het nemen van maatregelen om risico’s te beperken voor de omgeving en de werknemer. Arboveiligheid gaat naast procesincidenten ook over langdurige blootstelling van werknemers, bijvoorbeeld op het gebied van biologische agentia zoals microben en schimmels, fysische agentia zoals geluid, luchtkwaliteit en straling, chemische agentia zoals bij concentratie van potentieel giftige en explosieve stoffen, en andere niet direct waarneembare risico’s.

In het lopende project Meten-op-de-werkplek  bij wegwerkers van de Leeuwensteingroep en bouwlieden van Heijmans met TNO, ArboUnie, RIVM worden nu multiple exposures gemeten met wearables (locatie, temperatuur, luchtvochtigheid, UV, geluid en fijnstof). In het promotieonderzoek Eminent wordt gekeken naar optimale voorlichting over niet direct waarneembare blootstellingsrisico’s aan blauwe-boordenwerknemers.

 

Smart Acquisition and Control: Big Data, Internet of Things en autonoom bewegen

De kennis die in deze onderzoekslijn wordt opgedaan staat in dienst van de onderzoeken Smart Health en Smart Safety. Immers, metingen moeten gedaan worden door statische of mobiele systemen zoals drones en inspectierobots die bij voorkeur ook autonoom bewegen. Bij autonoom bewegen is het combineren van diverse soorten sensoren, zogenaamd sensor fusion, van groot belang. De data moet via een optimaal acquisitiesysteem slim verzameld worden, dus precies genoeg om de vraag te beantwoorden. De volgende bewerkingsstappen zijn immers tijdsintensief en kostbaar: metingen bijeenbrengen via veilige draadloze netwerken, opslaan en archiveren, cleanen en via big data analytics bruikbaar maken voor observatie, predictiemodellen en terugkoppelingssystemen. Deze lijn is een permanente basis voor de ontwikkeling van andere onderzoekslijnen.

Het LearningLab Urbinn over de ontwikkeling van autonoom rijdende voertuigen bundelt een reeks projecten zoals de Twizzy en de zelfrijdende prullenbak. In het project de Slimme Rolstoel worden verschillende sensoren, zoals Lidar, ultrasoon en 3D vision,gecombineerd om kaarten van statische en dynamische objecten te maken en via algoritmes routes bepaald en vervolgens gereden. In het aangevraagde SIA Raak MKB project Let’s move IT wordt gekeken naar een geïntegreerd fleetmanagement systeem. De HHS zal in dit project autonome navigatie systemen ontwikkelen die veilig kunnen opereren in dynamische omgevingen, met bijvoorbeeld mensen en andere mobiele robots.
 

Smart Mobility

Deze onderzoekslijn behelst de ontwikkeling van autonome en duurzame voertuigen, en bundelt een reeks projecten binnen deze onderzoekslijn zoals de autonoom rijdende rolstoel, de zelfrijdende prullenbak, de waterstofauto, de elektrische raceauto (The FormulaCruisers), Twizy en het last mile vehicle de Alley Hoop. In het project de Slimme Rolstoel worden verschillende sensoren, zoals Lidar, ultrasoon en 3D vision, gecombineerd om kaarten van statische en dynamische objecten te maken en via algoritmes routes bepaald en vervolgens gereden.

John Bolte

Over de lector

dr. John Bolte

John Bolte studeerde af als aardbevingsseismoloog aan de Universiteit Utrecht. In 2003 promoveerde hij aan de TU Delft op het gebied van akoestische imaging. Al vanaf 2002 werkt hij als scientific project manager voor het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Hij  schreef bijvoorbeeld aan een nationale richtlijn voor de bescherming van werknemers tegen elektromagnetische velden. Bij het RIVM deed hij ook jarenlange ervaring op met het ontwikkelen en toepassen van draagbare meetinstrumenten (wearables). Hij kreeg diverse onderzoeksubsidies toegekend van ZonMw en RIVM (> 1,25 Miljoen Euro). John Bolte studeerde in 2011 af als milieuepidemioloog aan de Vrije Universiteit en werd in 2016 benoemd tot lector aan De Haagse Hogeschool. In 2020 is hij aangesteld als directeur (leading lector) van het Kenniscentrum Digital Operations & Finance.

Commissies en nevenfuncties:

  • Lectorenplatform Domein Applied Sciences
  • Platform Praktijkgericht ICT-onderzoek (PRIO)
  • NWA Meten en Detecteren van gezond gedrag
  • Beroepenveldcommissie opleiding Data Science i.o.

ResearchGate profiel
j.f.b.bolte@hhs.nl

Met behulp van slimme sensoren kunnen we de gezondheidsrisico’s van medewerkers al vroeg in kaart brengen

Team

Lodewijk Arntzen

Lodewijk Arntzen

Go to Lodewijk Arntzen

Lodewijk Arntzen

Lodewijk is docent bij de opleiding Technische Natuurkunde. Zijn onderzoek behelst het toepassen van micro- en nanotechnologie bij het ontwikkeling van een nieuwe sensoren.

ResearchGate profiel

Go to Lodewijk Arntzen
Daan Boesten

Daan Boesten

Daan heeft Technische Natuurkunde gestudeerd aan De Haagse Hogeschool met een specialisatie in nanotechnologie. Binnen het lectoraat focust Daan zich op biosensoren.

Go to Daan Boesten
Rufus Fraanje

Rufus Fraanje

Go to Rufus Fraanje

Rufus Fraanje

Rufus is hogeschoolhoofddocent en verbonden aan de opleiding Mechatronica, het lectoraat Smart Sustainable Manufacturing en het lectoraat Smart Sensor Systems.

ResearchGate profiel
p.r.fraanje@hhs.nl

Go to Rufus Fraanje
Fernando Garcia Fernandez

Fernando Garcia Fernandez

Fernando Garcia Fernandez

Eric van Genuchten

Eric van Genuchten

Go to Eric van Genuchten

Eric van Genuchten

Eric is parttime verbonden aan de minor Asset Management bij de opleiding Werktuigbouwkunde en het lectoraat Smart Sensor Systems. Dit is naast zijn rol als oprichter & COO van Sensing360.

Go to Eric van Genuchten
Astrid Jansen

Astrid Jansen

Go to Astrid Jansen

Astrid Jansen

Coördinator van alle lopende zaken binnen het lectoraat.

a.p.jansen@hhs.nl

Go to Astrid Jansen
Erdal Korkmaz

Erdal Korkmaz

Go to Erdal Korkmaz

Erdal Korkmaz

Erdal is docent bij de opleiding Elektrotechniek. Zijn onderzoek richt zich op het ontwikkelen van slimme sensoren om bepaalde soorten kanker eenvoudig te detecteren.

ResearchGate
e.korkmaz@hhs.nl

Go to Erdal Korkmaz
Derek Land

Derek Land

Derek Land is docent bij Technische Natuurkunde. In zijn huidige werkzaamheden als docent is hij actief op het snijvlak van de natuurkunde en het gebruik van de computer.

ResearchGate profiel

Go to Derek Land
Stefania Marassi

Stefania Marassi

Go to Stefania Marassi

Stefania Marassi

Stefania is docent en onderzoeker in internationaal en Europees arbeidsrecht in het LLB-programma International and European Law. Als onderzoeker is ze ook lid van het lectoraat Multilevel Regulation.

Go to Stefania Marassi
Jeanette Prinz

Jeanette Prinz

Go to Jeanette Prinz

Jeanette Prinz

Contact:

s.j.prinz@hhs.nl

Go to Jeanette Prinz
Fidelis Theinert

Fidelis Theinert

Fidelis Theinert

Fidelis werkt als onderzoeker en docent aan De HHs te Delft. Hij heeft meegewerkt aan de ontwikkeling en de oprichting van de opleiding Mechatronica.

ResearchGate profiel
j.f.theinert@hhs.nl

Projecten

GROUNDED: het onzichtbare toepasbaar maken

In SPRONG GROUNDED werken De Haagse Hogeschool en Saxion Hogeschool intensief en langdurig samen om de impact van onze omgeving, zowel boven als onder de grond, op ons welzijn te onderzoeken en te begrijpen.
Lees meer

Meetinfrastructuur ontwikkelen voor invloed dag- en kunstlicht (EURAMET)

Daglicht bepaalt veel aspecten van het menselijk leven. In 1998 werd de Melanopsin-receptor in het oog ontdekt. Deze beïnvloedt niet het zicht, maar wel de hormoonhuishouding. Voor het fotonisch onderzoek naar deze receptor met behulp van draagbare lichtsensors is nog geen meetinfrastructuur ontwikkeld.
Lees meer

Diergezondheid verbeteren met e-noses (OBSeRVeD)

Pluimvee is de grootste bron van dierlijke eiwitten voor menselijke consumptie en essentieel om de groeiende wereldbevolking te voeden. In de intensieve pluimveehouderij, zoals in Nederland, maken grootschalige bedrijfsvoering en hoge eisen aan de productie-efficiëntie dieren zeer kwetsbaar voor infecties.
Lees meer

Nieuws

7 maart 2024

Voedselverspilling verminderen met slimme sensoren

Onderzoek

In 2050 moeten wereldwijd 10 miljard mensen worden gevoed. Maar hoe gaan we dat voor elkaar krijgen, nu er nog heel…
Lees meer

30 mei 2023

De Haagse draagt bij aan kennisprogramma van Rijkswaterstaat

Onderzoek

In het kennisprogramma klimaatadaptatie slaat een groep van tien Nederlandse universiteiten, hbo’s en mbo’s op…
Lees meer

24 april 2023

Mooie oplossingen gevonden tijdens Sensor Data Challenge

Onderzoek

Team “Leanatics” van Hogeschool Arnhem Nijmegen is de winnaar geworden van de Sensor Data Challenge op 13 en 14 april.
Lees meer

Publicaties

Artikel

Sensor fusion of odometer, compass and beacon distance for mobile robots

The estimation of the pose of a differential drive mobile robot from noisy odometer, compass, and beacon distance measurements is studied.

Artikel

Ecological momentary assessment study of exposure to radiofrequency electromagnetic fields and non-specific physical symptoms with self-declared electrosensitives

The main objective of the study is to determine if non-specific physical symptoms in people with self-declared sensitivity to radiofrequency electromagnetic fields can be explained by exposure to RF EMF.

Hoofdstuk

Duurzame mobiliteit in de slimme en gezonde stad

De komende jaren vindt het een transitie plaats naar nieuwe vervoersvormen die minder energie vragen, minder ruimtegebruik kennen, meer flexibiliteit brengen en lagere gebruikskosten met zich meebrengen.

Artikel

PrimaVera: Synergising Predictive Maintenance

The full potential of predictive maintenance has not yet been utilised. Current solutions focus on individual steps of the predictive maintenance cycle and only work for very specific settings.

Artikel

Legibility as a Design Principle: Surfacing Values in Sensing Technologies

This paper introduces the design principle of legibility as means to examine the epistemic and ethical conditions of sensing technologies.