Het waterwerk van ons geld

Wie de ingewikkelde financiële taal van economen en bankiers niet spreekt, wordt uitgesloten van het maatschappelijke debat over ons geldstelsel. Dat staat het adresseren van problemen als groeiende ongelijkheid en terugkerende financiële crises in de weg. Het waterwerk van ons geld maakt de wereld van het geld toegankelijk met metaforen en architectonische tekeningen. 

Het lectoraat New Finance van De Haagse Hogeschool onderzoekt hoe ons financiële systeem écht werkt en voor wie. Samen met cartograaf Carlijn Kingma en financieel onderzoeksjournalist Thomas Bollen maakt lector Martijn van der Linden het abstracte en vaak ondoorgrondelijke systeem van geldcreatie en geldverdeling zichtbaar voor iedereen. Aan de hand van een cartografisch kunstwerk en onderbouwde verhalen laten zij zien hoe geld stroomt, waar het vastloopt, en wat dat betekent voor ongelijkheid in de samenleving. 

Aanleiding 

Vergelijk je geld met water, dan is ons geldstelsel het irrigatiesysteem dat de economie voedt. En net zoals irrigatie helpt om gewassen te laten groeien, stelt geld de economie in staat om te floreren. Zolang het geld blijft stromen, zal de samenleving bloeien. Althans, dat is het idee. In werkelijkheid blijven grote delen van de samenleving uitgedroogd, terwijl een kleine groep mensen zwemt in het geld. Tegenwoordig bezit een handvol miljardairs meer rijkdom dan de helft van de wereldbevolking samen. 

Wie creëert en verdeelt ons geld? Waar gaat het allemaal naartoe? En waarom werkt het financiële systeem niet voor iedereen? Deze vragen staan centraal in het waterwerk van ons geld. Want het financiële systeem is geen natuurfenomeen: hoe het eruit ziet, is een politieke keuze. Het waterwerk maakt de werking van ons geldstelsel inzichtelijk en schetst mogelijkheden voor hervorming.

Doel

Het doel van het waterwerk van ons geld is om het financiële systeem begrijpelijk te maken voor een breed publiek. Door middel van metaforen, tekeningen en verhalen wordt duidelijk gemaakt hoe geldstromen werken, wie ze controleert en waarom dit leidt tot ongelijke verdeling. Het project onderzoekt mogelijke alternatieven voor het huidige systeem en maakt de politieke keuzes zichtbaar die eraan ten grondslag liggen.

Onderzoek 

Sinds begin 2021 werkt het team samen aan de totstandkoming van het waterwerk van ons geld. In veertien maanden tijd lazen ze tientallen boeken en artikelen en interviewden ze meer dan 100 experts: van centrale bankiers en bestuursleden van pensioenfondsen en banken tot politici en monetaire activisten. Ze maakten honderden schetsen en verifieerden die bij alle betrokken partijen en instellingen binnen het geldsysteem. 

Daarna begon het tekenen van het waterwerk van ons geld. Het tekenen van de kaart nam meer dan 2200 uur in beslag en duurde iets minder dan vijf maanden. In deze periode ontwikkelden ze ook de verhalen voor de video-animaties. In het najaar van 2022 begonnen ze, in samenwerking met experts van over de hele wereld, aan het maken van drie toekomstscenario’s.

De kaarten, animaties en verhalen werden gepresenteerd bij kunstinstellingen zoals het Rijksmuseum Twenthe, Kunstmuseum Den Haag en de Biënnale van Venetië, op festivals als Lowlands en Springtij, en binnen financiële instellingen zoals Rabobank, Triodos, Deloitte en het Ministerie van Financiën. 

Meer informatie over het project vind je op de website van onderzoeksplatform Follow The Money.