De Bomenluisteraar: het verhaal van ons groene erfgoed

Het groene erfgoed speelt een belangrijke rol in de stad in de vorm van stadsparken, stadstuinen en individuele bomen. Bomen vormen een levende, monumentale verbinding met het verleden. Zij zijn een vaak vergeten drager van de geschiedenis van de stad, waarin zowel duurzaamheid als temporaliteit samenkomen. Bomen vertellen niet alleen een verhaal van het verleden, maar bevatten ook lessen voor de toekomst.

Stedelijk groen

Als gevolg van het veranderende klimaat wordt het belang van stedelijk groen steeds meer onderkend. In de fysieke leefomgeving zorgt stedelijk groen voor een koelend effect, vangt het regenwater op en houdt het bodemwater vast. Stadsparken, stadstuinen en individuele bomen spelen dan ook een grote rol in plannen om schommelingen in het grond- en oppervlaktewater op te vangen. Ook de positieve rol die bomen spelen in lucht-, bodem- en waterkwaliteit wordt de laatste jaren onderkend en speelt steeds vaker een rol in beleid- en regelgeving. Daarnaast vormt de bodem een belangrijk habitat voor insecten, vogels, kleine zoogdieren, micro-organismen, enzovoorts. Maar welke invloed hebben veranderingen eigenlijk op het groene erfgoed?

Verhalen

Parken en hun bomen zijn erfgoed, waarbij bomen letterlijk in de geschiedenis wortelen en onderdeel zijn van het historisch verhaal. Ze zijn niet alleen door mensen geplant, maar vertellen middels hun jaarringen en chemische samenstelling ook hun levensgeschiedenis en die van de mens. Daarnaast vertellen zij verhalen over het leven op en om de plaats waar ze geworteld zijn door middel van vergroeiingen en inscripties. 

Veel mensen hebben een band met één of meerdere bomen, zoals de plaats van een eerste kus, een verstopplaats of simpelweg een herkenningspunt tijdens dagelijkse ritjes op de fiets. De boom ziet alle mensen aan zich voorbijgaan, maar kan zelf diens verhaal niet delen. Iedere ingreep van de mens in de waterhuishouding, (her-)inrichting en gebruik van de omgeving, heeft invloed op de boom. Een boom is een duurzaam natuurlijk element dat centraal staat in het stedelijk erfgoed, maar waarvan het multitemporale verhaal op verschillende schalen sterk onderbelicht is. 

Doel

In dit project krijgen de bomen in de stad een stem, zodat ze kunnen vertellen over hun verleden, wat ze nu beleven, maar ook hun lessen voor de toekomst kunnen delen door middel van multimedia.

Methode

Er worden twee casestudies uitgevoerd voor dit project, één in het westen van het land en één in het oosten van het land. Zo zullen de verschillen tussen regio’s zichtbaar worden gemaakt, zowel in de natuur als cultuur. Hiervoor zijn de volgende onderzoeksvragen opgesteld:

• Welke invloed heeft de mens op het groene erfgoed?
• Welke invloed heeft het groene erfgoed op de mens?
• Welke invloed heeft het veranderende klimaat op ons groene erfgoed en de beleving ervan?
• Wat kunnen we leren van het groene erfgoed voor de toekomst?
• Hoe is het verhaal van het groene erfgoed te delen middels multimedia?

Samenwerking

Voor dit project werkt het lectoraat Civic Technology van De Haagse Hogeschool samen met:

• Hogeschool Saxion
• Erfgoedhuis Zuid-Holland
• Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
• Gemeente Deventer
• Climate Adaptation Services
• Deventer Verhaal

Contact

Klaas Jan Mollema  (k.j.mollema@hhs.nl)