De Haagse Hogeschool werkt samen met bewoners aan maatschappelijke oplossingen
4 februari 2025
Een maatschappij met gelijke kansen en rechten voor iedereen: dat is rechtvaardig. CoE HI en GUTs bundelen de krachten om met onderzoek hieraan bij te dragen. Onderzoekers en bewoners vertellen erover.

In wijken met een lage sociaaleconomische status ervaren veel bewoners meerdere problemen, die elkaar bovendien kunnen versterken. De Centres of Expertise Health Innovation en Governance of Urban Transitions van De Haagse Hogeschool doen hier onderzoek naar, in samenwerking met het LUMC. Zo ontwikkelen we meer inzicht in de stapeling van problematiek en kunnen we werken aan oplossingen. We spraken hierover met onderzoeker Marieke Breed en wijkonderzoekers Pieter den Oudsten en Jacky Stüger, die in de Haagse wijk Moerwijk wonen. ‘Samen zijn we bezig om deze ingewikkelde opgave te ontrafelen.’
Gezondheidsverschillen verkleinen
Marieke: ‘Ons onderzoek is gericht op het verkleinen van gezondheidsverschillen. Maar daar zit een belangrijke stap vóór: inzicht ontwikkelen in hoe deze verschillen ontstaan. In de praktijk blijkt dat bewoners van wijken met een lage sociaaleconomische status, zoals Moerwijk, te maken hebben met een opeenstapeling van sociale en gezondheidsproblemen. Dat noemen we ook wel een syndemie. Samen met bewoners, zorgprofessionals en beleidsmakers willen we inzicht krijgen in de verschillende sociale en medische problemen in de wijk. Vervolgens kijken we waar we (systeem)verandering kunnen bevorderen.’
Vertrouwen opbouwen
Bij de samenwerking is vertrouwen in elkaar cruciaal. Daarom is daar in het begin veel aandacht aan besteed. Jacky: ‘In onze wijk is al vaker onderzoek gedaan. Daarbij was lang niet altijd duidelijk wat het doel daarvan was en wat we van de resultaten zouden merken. Vaak wekt zo’n onderzoek de indruk dat er van alles gaat veranderen, maar vervolgens gebeurt er niks. Dat maakt mensen bij nieuwe initiatieven sceptisch: daar gáán we weer...’ Marieke: ‘Daarom zijn de wijkonderzoekers zo belangrijk. Via hen zijn we makkelijker in contact gekomen met andere bewoners. Daar hebben we veel van geleerd.’
Relevantie
De inbreng van de wijkonderzoekers zelf is cruciaal bij de opzet en uitvoering van het onderzoek. Pieter: ‘Als ervaringsdeskundige weet ik wat belangrijk en prettig is voor bewoners. Deze kennis hebben we ingezet om de juiste vragen op te stellen voor de vragenlijsten, interviews en groepsgesprekken.’ Marieke: ‘Daarbij hebben we steeds de relevantie voor de bewoners in het oog gehouden. Bovendien is het belangrijk om je te realiseren dat bewoners in deze wijk een zeer heterogene groep zijn, die vaak onterecht als één geheel wordt gezien.’
Meer inzicht
Marieke: ‘We werken nu een jaar samen met tien wijkonderzoekers en hebben ontdekt dat de stapeling van problemen bij alleenstaande ouders vaak al vroeg in het leven begint. Een deel van deze bewoners is al op jonge leeftijd in aanraking gekomen met instanties doordat ze bijvoorbeeld te maken kregen met huiselijk geweld of financiële problemen. Op latere leeftijd krijgen zij vaker last van stress, chronische pijnklachten en slaapproblemen.’ Bovendien is het vertrouwen in instanties laag. Pieter: ‘Als alleenstaande ouder wil je soms je hart luchten en zonder oordeel met iemand praten, maar bij een instantie kan zoiets zomaar uitdraaien op hulpverlening en maatregelen. En dat terwijl we juist iemand zoeken die onze toch al zware rugzak wat wil verlichten, zodat we weer rechtop kunnen lopen.’
Meer begrip
Het is daarom belangrijk dat er meer begrip komt tussen alle betrokkenen. Marieke: ‘Medewerkers van gemeenten en zorgorganisaties moeten beter begrijpen wat hun maatregelen, brieven en mailtjes met mensen doen. Aan de andere kant moeten bewoners beter begrijpen waarom gemeenten en instanties werken zoals ze werken. Als onderzoekers kunnen we ook de hand in eigen boezem steken. Ook wij kunnen de relevantie en bruikbaarheid van ons onderzoek verhogen door dat nog beter aan te laten sluiten bij het ‘momentum’ van bijvoorbeeld gemeentelijk beleid.’
Risico’s van een succesvol project
Het project in Moerwijk verloopt voorspoedig. Marieke: ‘We voelen veel onderling vertrouwen en hebben een groot bereik onder de bewoners. Onderzoek doen in wijken zoals Moerwijk brengt overigens ook een risico met zich mee: als we niet uitkijken, worden bewoners besprongen door onderzoekers. Daarom vind ik dat we als hogeschool kritisch moeten reflecteren op het nut en de noodzaak van het onderzoek dat we doen. Daar maak ik studenten ook bewust van.’ Jacky vult aan: ‘Daarnaast is het vervelend als we de hele tijd voor allerlei andere zaken worden benaderd omdat we toevallig bij elkaar zitten. Bijvoorbeeld de jongeren in een buurthuis. Die komen bij elkaar om stoom af te blazen, niet om verplicht met de wijkagent of met een onderzoeker te praten.’
Kennis en vertrouwen vasthouden
Het onderzoek loopt nog anderhalf jaar. Marieke: ‘Daarin kunnen we nog veel kennis opdoen over de complexe problematiek in wijken met een lage sociaaleconomische status. Samen werken we nu vooral toe naar manieren om de stapeling van sociale en medische problemen te verlichten door ook te focussen op de gemeenschapskracht. Daarnaast willen we de kennis en het opgebouwde vertrouwen van onze groep wijkonderzoekers bij elkaar houden. Daarom is het zo belangrijk om in langdurig onderzoek en samenwerkingen te blijven investeren. Ook de aandacht vanuit de gemeente is belangrijk. Wellicht kunnen de buurtonderzoekers hun kennis straks blijven delen met ambtenaren via een bewonersraad of adviesgroep. Zo kunnen we samen blijven werken aan het begrijpen en het verkleinen van de gezondheidsverschillen tussen mensen en wijken.’
Kennisagenda rechtvaardig samenleven
Het onderzoek van Marieke hoort bij het kennisagendathema rechtvaardig samenleven. Dit thema richt zich op een rechtvaardige samenleving waarin iedereen gelijke rechten heeft en gelijke kansen op goede basisvoorzieningen als zorg, voedsel, onderwijs en huisvesting. Onderzoekers van De Haagse Hogeschool werken aan uiteenlopende onderzoeken die hierbij aansluiten.