Onderzoek naar digitale weerbaarheid gemeentelijke infrastructuur van start

Een breed consortium ontvangt een RAAK-publiek-subsidie voor een tweejarig praktijkgericht onderzoek naar de digitale weerbaarheid van gemeentelijke operationele technologie (OT). Het consortium bestaat uit De Haagse Hogeschool, Hogeschool Utrecht, de gemeenten Eindhoven, Rotterdam en Zoetermeer, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), de Informatiebeveiligingsdienst (IBD), TNO, Security Delta (HSD) en Hudson Cybertec.  

Gemeenten maken zich steeds meer zorgen over de kwetsbaarheid van hun vitale infrastructuur, zoals systemen voor waterbeheer en verkeersmanagement. Deze systemen zijn grotendeels geautomatiseerd en maken gebruik van internettechnologie, waardoor ze gevoelig zijn voor digitale aanvallen. Cyberincidenten met de OT-systemen die deze infrastructuren aansturen vormen daarmee een reëel risico voor maatschappelijke ontwrichting. 

Van sluizen tot verkeerslichten: risico’s dichtbij huis 

Operationele technologie is vaak fysiek verspreid over een gemeente, dicht bij de infrastructuur die het aanstuurt, zoals bruggen, sluizen, gemalen en verkeerslichten. Omdat deze systemen 24 uur per dag moeten functioneren en ontworpen zijn om tientallen jaren mee te gaan, is onderhoud of het uitvoeren van beveiligingsupdates vaak lastig. Veel van deze OT-systemen blijven 20 tot 30 jaar in gebruik en zijn lastig te koppelen aan moderne IT-systemen, wat leidt tot verhoogde kwetsbaarheden en integratieproblemen met nieuwe digitale infrastructuur. Bij een hack of storing kunnen de gevolgen ernstig zijn: van verkeersproblemen tot wateroverlast of risico’s voor de volksgezondheid.

Recente incidenten, zoals het hacken van verkeerslichten en een poging tot digitale inbraak op een brugbediening, laten zien dat de dreiging geen toekomstscenario is, maar realiteit. Cybersecuritybedrijven waarschuwen al langer voor de kwetsbaarheid van OT-systemen. 

Praktijkgericht onderzoek naar toepasbare oplossingen 

Het project richt zich op de vraag: Hoe kunnen gemeentelijke professionals, met hulp van slimme oplossingen, de operationele technologie van hun vitale infrastructuur cyberweerbaar maken? Binnen het consortium werken lectoren, studenten, onderzoekers en beleidsmakers samen aan concrete oplossingen, die worden ontwikkeld en getest in twee casestudy’s: waterbeheer en verkeersmanagement.

Aan het onderzoek doen drie lectoren, vijftien onderzoekers en ruim 225 studenten mee. Zij buigen zich over vijf deelvragen: van kennistekorten en benodigde competenties tot de ontwikkeling van instrumenten ter ondersteuning van gemeenten en de implementatie daarvan in de gemeentelijke praktijk. Het doel is om met slimme, toepasbare oplossingen de kloof tussen beleid en uitvoering te dichten.

“Veel gemeentelijke organisaties zijn zich bewust van de urgentie, maar missen passende instrumenten en ondersteuning,” zegt Emiel Kerpershoek, senior onderzoeker bij het lectoraat Cyber Security & Safety van De Haagse Hogeschool. “Onze ambitie is om via casestudy’s interventies te ontwikkelen die echt werken in de praktijk.” 

Nieuwe wetgeving vergroot urgentie

De noodzaak tot actie wordt verder versterkt door nieuwe wet- en regelgeving, zoals de Cyberbeveiligingswet. Deze verplichten organisaties tot het treffen van passende beveiligingsmaatregelen voor vitale systemen. Gemeenten die zich hier onvoldoende op voorbereiden, lopen risico op zowel maatschappelijke als bestuurlijke schade. 

Samen bouwen aan digitaal veerkrachtige steden 

De kracht van dit project ligt in de unieke samenwerking tussen gemeenten, hogescholen, kennisinstellingen en experts uit de cybersecuritypraktijk. De opgedane inzichten worden niet alleen toegepast in de deelnemende gemeenten, maar ook duurzaam geborgd in het onderwijs en gedeeld via netwerken zoals de VNG en de IBD. De Impact Coalitie Safety & Security (ICSS) neemt het project op in haar eigen projectportfolio en draagt actief bij aan de verspreiding en toepassing van de opgedane kennis. Zo ontstaat een stevige kennisbasis voor alle Nederlandse gemeenten. Het consortium zet hiermee een belangrijke stap richting steden die niet alleen slim, maar ook digitaal weerbaar en toekomstbestendig zijn.

Dit project wordt medegefinancierd door Regieorgaan SIA, onderdeel van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). 

Meer weten?

Lees meer over het lectoraat Cyber Security and Safety

Lees meer over het Centre of Expertise Cyber Security