Hogeschoolbibliotheek over AI

De Haagse Hogeschool heeft beleid opgesteld om AI-tools verantwoord te gebruiken. Toch biedt de hogeschool geen AI-tools aan en zijn er geen AI-tools goedgekeurd voor gebruik in onderwijs of onderzoek. We geven wel informatie over de mogelijkheden en wijzen op de voor- en nadelen.

Voordelen

Door AI op de juiste manier te gebruiken is onderzoek te versnellen en te verbeteren. Je kunt sneller trends en theorieën identificeren, relevante literatuur vinden en grote hoeveelheden data ordenen en doornemen. We zien dat betaalde versies meer mogelijkheden bieden dan de gratis versies. Deze hebben bijvoorbeeld limieten op het aantal zoekacties. 

Risico’s

  • De tools zijn niet foutloos of vrij van vooroordelen en kunnen onjuiste, onvolledige of vertekende resultaten geven. 
  • Er is onduidelijkheid over het intellectuele eigendom van de content. Het risico op plagiaat is bij AI groot. 
  • Voor literatuuronderzoek doorzoekt AI verschillende databronnen, maar de omvang en kwaliteit van de resultaten is lastig te beoordelen. Je kunt AI-tools daarom het beste combineren met betrouwbare bibliotheekbronnen zoals databanken en indexen, zoals Web of Science. 
  • Bij gratis AI-tools is de privacy niet gegarandeerd. Upload daarom geen gevoelige informatie van niet gepubliceerde artikelen. 
  • Menselijk inzicht blijft cruciaal, zeker bij contextueel begrip en ethische afwegingen. 

Richtlijnen voor gebruik 

Gebruik je AI om fragmenten van je tekst te genereren, dan moet je de AI-tools citeren. Bij proeflezen of onderwerp-oriëntatie hoeft dat niet. In deze richtlijnen staat hoe je AI-tools correct citeert. 

Belangrijke AI-onderzoektools 

Scite.ai
Scite.ai beoordeelt de betrouwbaarheid van wetenschappelijke beweringen en richt zich vooral op sociale en biomedische wetenschappen. Op een lijst van publicaties zie je welke citaties een stelling ondersteunen, tegenspreken of neutraal zijn. Ook kun je rapporten en visualisaties maken om citatiepatronen te analyseren en invloedrijke publicaties te identificeren. 

De dekking van de tool is niet volledig. Je ziet bijvoorbeeld alleen citaties die in de Scite.ai-databank staan. Scite.ai is geïntegreerd met Lean Library en kan met Google Scholar worden gebruikt. Daarnaast gebruikt het open toegangsbronnen, zoals OFS en PubMed. Scite.ai doorzoekt publicaties met DOI, waardoor sommige bronnen en grijze literatuur worden gemist. Ook is de classificatie van citaties soms onnauwkeurig.

Elicit
Elicit is specifiek gericht op academisch onderzoek en helpt een onderzoek te stroomlijnen. In een tabel verschijnen een aantal artikelen met samenvattingen. Je voegt eenvoudig kolommen toe aan de tabel, zoals methodologie en aanbevelingen voor toekomstig onderzoek. Ook kan Elicit terugkerende thema’s en concepten identificeren in meerdere papers. De exacte lijst van alle gebruikte databronnen is niet publiekelijk beschikbaar, wel komt Semantic Scholar vaak terug in de resultaten. De bronvermeldingen zijn duidelijk zichtbaar per zoekvraag/prompt.   

Consensus
Consensus is vergelijkbaar met Elicit. Deze tool zoekt naar antwoorden in de Semantic Scholar databank met meer dan 200 miljoen wetenschappelijke artikelen. Je krijgt een lijst van relevante artikelen met metadata, samenvattingen, kwaliteitsindicatoren, aantal citaties en een link naar de publicatie. Je kunt zoeken naar concepten, relaties of vragen stellen. Stel deze vragen bij voorkeur in het Engels voor de beste resultaten. Nadelen van deze tool zijn dat de bronnen onduidelijk zijn. De zoekactie is nooit volledig en de resultaten zijn niet te reproduceren, waardoor Consensus minder geschikt is voor systematische literatuurreviews.

Perplexity
Perplexity biedt real-time internettoegang voor vragen, analyses, informatieverwerking, samenvattingen, ideeën en gerichte onderzoeksvragen. Je kunt per zoekopdracht kiezen uit drie bronnen: internet, wetenschappelijke artikelen of YouTube. Het is niet mogelijk om meerdere bronnen tegelijk te doorzoeken. Je kunt kiezen voor snelle of gedetailleerde antwoorden. Voor wetenschappelijke literatuur wordt onder andere Semantic Scholar, PubMed en NIH gebruikt, maar een volledig overzicht van databronnen ontbreekt. Het risico op plagiaat is hierdoor groot.

Belangrijke GenAI tools

De belangrijkste algemene Generatieve AI (GenAI) tools zijn: ChatGPT, Copilot en Gemini. 
Ze hebben een chat-functie en gebruiken zeer grote taalmodellen (Large Language Models, afgekort LLM's). Je gebruikt deze tools onder meer voor het beantwoorden van vragen en analyseren van informatie, het geven van voorbeelden en structuren of het genereren van teksten, afbeeldingen, tabellen en programmacodes. Het inzetten van deze tools kan leiden tot hogere productiviteit, meer gebruiksgemak en creativiteit. De resultaten zijn niet volledig betrouwbaar, waardoor verificatie noodzakelijk blijft. Er zijn gratis versies, maar de betaalde varianten presteren aanzienlijk beter en raden we aan bij regelmatig gebruik. 

We zetten de belangrijkste verschillen van de tools op een rij, gebaseerd op: ChatGPT vs. Microsoft Copilot vs. Gemini: Which is the best AI chatbot? (ZDnet, 13-8-2024).

ChatGPT van OpenAI 
ChatGPT is momenteel de meest geavanceerde AI chatbot, waarvoor geen account nodig is. Standaard gebruik je model GPT-3.5 dat informatie geeft tot september 2021. Je krijgt ook gratis toegang tot GPT-4o, waarin je eerdere conversaties kunt bekijken, afbeeldingen kunt genereren en bestanden kunt uploaden. Dit gratis account kent wel beperkingen.
De betaalde ChatGPT Plus-versie biedt een snellere service, hogere promptlimiet en vroegtijdige toegang tot nieuwe functies. Je kunt tekst, afbeeldingen, geluiden en video verwerken en genereren. Via de browser of plug-ins biedt deze versie toegang tot meer actuele informatie dan de gratis versie.
ChatGPT Search is beschikbaar voor gebruikers met een ChatGPT Plus-abonnement via de browserfunctie. Gebruikers kunnen realtime informatie van het internet opzoeken, al zijn er niet dezelfde mogelijkheden om specifieke zoekcriteria in te stellen zoals bij Google.

Copilot van Microsoft 
Copilot is gratis, heeft toegang tot het internet en geeft links naar bronnen. Copilot kan actuelere informatie leveren, tot december 2023, maar geeft slechts vijf antwoorden per gesprek met een maximum van 4.000 tekens per vraag. De betaalde versie biedt snellere service, ruimere limieten en diverse voordelen, zoals het maken van je eigen Copilot GPT's. 

Gemini van Google 
Gemini geeft sneller antwoorden dan Copilot en de gratis GPT-3.5 versie van ChatGPT, maar is niet sneller dan ChatGPT Plus. Gemini beperkt zich niet tot een maximum aantal antwoorden. 
Behalve de gratis versie is er ook een betaalde versie: Gemini Advanced. Je krijgt dan toegang tot Gemini for Workspace met apps zoals Gmail, Docs, Sheets, Slides en Meet. Ook krijg je 2 TB opslagruimte, functies voor het bewerken van foto's, videobellen en verbeterde afsprakenplanning. 

Meer informatie 

Deze uitgebreide LibGuides over artificiële intelligentie zijn een goed startpunt: Greeni hogescholen (Nederlands en Engels), Hanze hogeschool (Nederlands), BUAS (Engels). In onze hogeschoolbibliotheek is ook veel informatie over (Gen)AI te vinden. Zoek in de catalogus met als trefwoord: kunstmatige intelligentie.
Enkele actuele titels zijn: 
 
AI-pionier : hoe jij ook begint met generatieve AI (2024) 527.8/BROE 
Beter, leuker, sneller : optimaal ontwikkelen met generatieve AI (2024) 527.8/LAST 
Chatten met Napoleon : werken met generatieve AI in het onderwijs (2024) 527.8/LAST 
Co-intelligentie : slimmer werken met AI (2024) 527.8/MOLL
Zelf aan de slag met AI : praktische gids om generatieve artificiële intelligentie te gebruiken in je dagelijkse werk en leven (2024) 527.8/BENO
 
De databanken Springer Nature Link (e-books en artikelen) en O’Reilly (e-books, video’s en courses) bevatten diepgaande informatie in het Engels. Zoek bijvoorbeeld op: Generative AI of ChatGPT.