Legal Design Summit: mensgericht recht

Begin september vertegenwoordigde Kanan Dhru, onderzoeker binnen het lectoraat Multilevel Regulation aan De Haagse Hogeschool, de hogeschool op de Legal Design Summit in Helsinki: een van de meest invloedrijke, community-gedreven bijeenkomsten over de toekomst van het recht wereldwijd. De driedaagse summit bracht juridische vernieuwers, academici, beleidsmakers en ontwerpers uit de hele wereld samen om te verkennen hoe rechtssystemen mensgerichter, toegankelijker en toekomstbestendiger kunnen worden ingericht.

Sinds de opkomst van generatieve AI lijkt LegalTech in een stroomversnelling te zijn geraakt. Terwijl de juridische sector onderzoekt hoe automatisering werkprocessen kan verbeteren, wordt de noodzaak van mensgericht ontwerp steeds urgenter. Het vakgebied legal design richt zich precies daarop: mensen centraal stellen in de manier waarop rechtssystemen worden ontworpen en technologie wordt toegepast.

In tegenstelling tot traditionele, sterk corporate benaderingen is de legal design-beweging geworteld in de community. Ze blijft bewust open, flexibel en ongevoelig voor strikte definities, zodat uiteenlopende perspectieven de ontwikkeling kunnen vormgeven. Die vaagheid maakt het soms lastig om duidelijke grenzen te trekken, maar stelt de beweging ook in staat zich snel aan te passen aan een snel veranderende wereld. Tegen deze achtergrond speelt de Legal Design Summit in Helsinki een sleutelrol.

De Summit, die eens in de twee jaar wordt georganiseerd en gratis toegankelijk is, trekt praktijkprofessionals, academici, vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld, juridische professionals en vertegenwoordigers uit de publieke sector. Hoewel veel deelnemers uit het Mondiale Noorden komen, streven de organisatoren bewust naar een divers en representatief programma.

Het driedaagse evenement begint met de Brainfactory, een praktische workshopdag waarin deelnemers experimenteren, prototypes ontwikkelen en bestaande aannames bevragen. Op de tweede en derde dag staan keynotes in TED-stijl centraal, waarin sprekers inzichten delen uit praktijk en onderzoek.

AI domineert, maar menselijk oordeel blijft essentieel

Dit jaar was het enthousiasme rond kunstmatige intelligentie duidelijk merkbaar in zowel workshops als lezingen. Discussies draaiden om de mogelijkheden van AI-agents en automatisering binnen legal design, met tegelijk veel aandacht voor de onmisbare rol van menselijk oordeel. Andere gesprekken gingen over helder, begrijpelijk juridisch schrijven en het vereenvoudigen van juridische processen – domeinen waarin generatieve AI binnenkort mogelijk menselijk werk kan ondersteunen of deels repliceren.

Toch bleef de kernboodschap helder: legal design gaat niet over esthetiek.

“Legal design draait om het wegnemen van frictie, het mogelijk maken van vertrouwen en het versterken van gebruikers,” zegt onderzoeker Kanan Dhru. “Er is geen contract, proces of instelling die niet opnieuw ontworpen kan worden om beter voor mensen te werken.”

De Summit blijft fungeren als ontmoetingsplek voor samenwerking. Verschillende wereldwijde initiatieven zijn hier ontstaan, waaronder de Legal Design Journal.

Een plek voor interdisciplinair inspiratie

De editie van 2025, die van 10–12 september plaatsvond in de historische Grote Aula van de Universiteit van Helsinki, bood sessies over toegang tot het recht, AI-governance in de publieke sector, procesvereenvoudiging en zelfs het omgaan met emoties in de rechtspraktijk. Tijdens ‘fireside chats’ met sprekers uit Thailand, Azerbeidzjan en Madagaskar werd duidelijk hoe legal design uiteenlopende vormen aanneemt, afhankelijk van de sociale en systeemcontext. De interdisciplinaire geest was overal voelbaar.

Vertegenwoordiging vanuit De Haagse Hogeschool

Het was de tweede keer dat Kanan de Summit bijwoonde. In 2023 stond zij zelf op het podium; dit jaar richtte ze zich vooral op luisteren en het uitwisselen van perspectieven. Ze blikt terug:

“Het was inspirerend om professionals te ontmoeten die dezelfde overtuiging delen: dat het recht mensgerichter ontworpen kan (en moet) worden.”

Bij De Haagse Hogeschool werkt Dhru binnen het lectoraat Multilevel Regulation, die onderzoekt hoe nieuwe vormen van regulering – vaak technologiegedreven – beïnvloeden hoe normen, wetten en regels tot stand komen, worden geïmplementeerd en toegepast. Ze is betrokken bij diverse extern gefinancierde onderzoeksprojecten over de wisselwerking tussen AI, technologie en samenleving, waaronder:

• AIMAPS – toepassing van de ELSA-methodologie op AI in publieke veiligheid
• AI4Intelligence – onderzoek naar de toelaatbaarheid van door AI gegenereerd bewijs
• METACOG – gericht op AI-gedreven detectie van mis- en desinformatie

Deze initiatieven sluiten nauw aan bij de kennisagenda van De Haagse Hogeschool rond de digitale toekomst, waarin de verantwoordelijkheid van praktijkgericht onderzoek en onderwijs centraal staat om de impact van AI op rechtvaardigheid, governance en mensgerichte innovatie kritisch te onderzoeken.

Contact

Heb je interesse om van gedachten te wisselen of mogelijke samenwerking te verkennen op het gebied van legal design en mensgericht recht? Neem dan gerust contact op met Kanan Dhru via [email protected].