1. Home
  2. Onderzoek
  3. Onderzoeksondersteuning
  4. Publiceren

Publiceren

De ambitie van De Haagse Hogeschool is om open access te publiceren. Op de pagina Publicatiebeleid HHs lees je meer over dit publicatiebeleid, de verschillende vormen van open access publiceren en de voordelen van open access.

Meer weten over wat open access precies inhoudt? Een korte introductie krijg je door het bekijken van dit Engelstalige filmpje van vijf minuten, gemaakt door Samenwerkingsverband Hogeschoolbibliotheken (SHB). In de in totaal één uur durende online training Open Access publiceren, ontwikkeld door de bibliotheek, leer je alle in en outs.

Tijdschrift selecteren

Het selecteren van een tijdschrift om in te publiceren, kan op de volgende manieren: via Sherpa Romeo kan je tijdschriften selecteren op basis van beleid van uitgevers met betrekking tot auteursrecht en open access. Middels Altmetrics & impact factor is het mogelijk om tijdschriften te selecteren op basis van impact van artikelen en journals. Hou bij het selecteren van een tijdschrift wel rekening met publicatiekosten, gebruikslicenties, kwaliteitsscores en het peer-reviewproces. Let daarnaast ook op dubieuze uitgevers.

Publiceren en auteursrecht

Bij het publiceren van je onderzoek moet je ook rekening houden met de richtlijnen van De Haagse Hogeschool omtrent auteursrechten, het behoud van je rechten en de Creative Commons licentie (onder welke voorwaarden mag een werk hergebruikt worden?). Meer informatie hierover vind je op de pagina Auteursrecht.

ISBN-procedure

De ISBN-procedure voor lectoratenpublicaties is op dit moment als volgt:

  1. De management-assistent (i.s.m. de onderzoeker) vult de metadata in op het formulier op de site van ISBN
  2. De kosten worden betaald door de lectoratenkostenplaats (net als alle andere kosten die gemaakt worden om een boek zelf te maken, zoals opmaak en het drukken)
  3. De management-assistent geeft het ISBN-nummer door aan Traffic, ofwel vult traffic@hhs.nl in op het formulier zodat Traffic het rechtstreeks ontvangt
    Vervolgens zo mogelijk:
  4. De management-assistent of onderzoeker voert de publicatie in op Sharepoint Onderzoek Lectoraten waarna de HB een alert ontvangt voor stap 5
  5. De HB plaatst de publicatie zo mogelijk (afhankelijk van de auteursrechten) in de HBO- K waardoor de publicatie vindbaar is via Google Scholar en ook beschikbaar in Narcis
Bij publicaties bij een externe uitgever (anders dan HHs of Eburon) regelt de uitgever het ISBN-nummer en draagt het de kosten ervan.

Open Access publiceren

Met de toenemende digitalisering zijn nieuwe manieren mogelijk om onderzoek met anderen te delen. Met name in de universitaire wereld heeft dat geleid tot een herbezinning op de rol van wetenschappelijk publiceren. Alle Nederlandse hogescholen en universiteiten (en zeer veel buitenlandse universiteiten) hebben inmiddels de Berlin Declaration ondertekend. Een verklaring waarin ze het basisprincipe van Open Access (OA) onderschrijven:

Wetenschappelijke publicaties moeten, zeker als ze gefinancierd zijn met publieke middelen, kosteloos en snel toegankelijk zijn voor iedereen met een internetverbinding. Deze vrije toegankelijkheid zorgt voor een groter publieksbereik en versterkt de kenniscirculatie.

Veel onderzoekers zien het nut van Open Access in. Maar weten niet precies wat zij daarvoor moeten doen. De eerste stap voor het toegankelijk maken van onderzoeksresultaten is het zorgvuldig omgaan met je rechten als auteur. Zorg er bijvoorbeeld voor dat je het recht hebt om je publicatie te mogen gebruiken binnen de eigen instelling of de postprint op je eigen website te publiceren of op te laten nemen in een repository. (Zie hierboven.)

Er zijn diverse manieren om publicaties open toegankelijk te maken.

  • Publiceren in Open Access repositories (de zogenaamde groene route)
  • Publiceren in Open Access journals (de zogenaamde gouden route)
Plaats je publicatie in een digitaal Open Access-archief (‘repository’), dat beheerd wordt door je instelling. Je kunt bij je repository-beheerder informeren hoe dat in zijn werk gaat. Met toestemming van de uitgever kun je de postprint van je publicatie in de repository plaatsen en anders de preprint. Soms kan er dan wel sprake zijn van een embargo-periode. Onderwijsinstellingen kunnen werken met een institutionele repository (toegang beperkt tot de eigen instelling) en/of een nationale repository (toegang openbaar). De nationale repository voor het hbo is de HBO-Kennisbank: http://hbo-kennisbank.nl. De nationale repository voor het wo is NARCIS: http://narcis.nl.

Voor onderzoekers is het van belang om te publiceren met een (wetenschappelijk erkend) gerenommeerd uitgever. Het is mogelijk om een publicatie zowel via een uitgever te publiceren als om het vrij beschikbaar te stellen via een Open Access repository. Als auteursrechthebbende kun je zelf bepalen wie je welke rechten geeft. Je kunt met je uitgever een licentie afsluiten dat de uitgever alle rechten krijgt die nodig zijn voor publicatie. In deze licentie kan worden overeengekomen dat de publicatie ook openbaar wordt gemaakt via een Open Access repository (direct of na een embargo-periode). Steeds meer uitgevers gaan hiermee akkoord. Ook als een uitgever vast houdt aan de overdracht van auteursrecht, is het vaak wel toegestaan om de publicatie (soms wel alleen de preprint) beschikbaar te stellen via repository. Het aantal uitgevers dat hiermee akkoord gaat neemt toe.

Lever je publicatie aan bij een Open Access-tijdschrift. De Directory of Open Access Journals (www.doaj.org) geeft een overzicht van meer dan 6000 tijdschriften met kwaliteitscontrole (‘peer-reviewed’). Elke maand weer verschijnen er nieuwe tijdschriften online. Het aantal digitale Open Access tijdschriften neemt toe en dus ook de mogelijkheden om daarin te publiceren.

Er wordt ook vaker geëxperimenteerd met hybride modellen: digitale tijdschriften waarin naast ‘gewone’ artikelen ook Open Access artikelen zijn opgenomen. Meer en meer uitgevers bieden deze mogelijkheid aan: BioMed Central, Springer Open, Wiley Open Access, etc.

De website SHERPA RoMEO biedt informatie over het beleid van een groot aantal uitgevers op het gebied van auteursrecht en Open Access.

Open access publiceren in de HBO Kennisbank

De HBO Kennisbank is de etalage van 25 grote HBO-scholen in Nederland, ook van De Haagse Hogeschool. Hier zijn voor iedereen gratis scripties van studenten en publicaties van onderzoekers in te zien: in totaal al meer dan 50.000. Er kunnen verschillende CC-licenties gelden, maar het streven cq. de eis vanaf 2020 is steeds meer CC BY-licenties en open access. Voor de HBO Kennisbank wordt o.a. samengewerkt door SURF, de Vereniging Hogescholen, de KB, DANS, SiA, het HON en de SHB. De HB Kennisbank heeft het predikaat institutionele “Trusted Repository” (vaak een eis voor subsidieverstrekkers) en geldt als een archief in termen van uitgevers-voorwaarden voor groen open access.

Op de HBO Kennisbank kan een diversiteit aan publicatietypes worden aangemeld: van conferentiebijdragen en filmpjes tot artikelen en boeken (boekdelen).

Er is bovendien geen limiet in aantal aan te melden publicaties, Er is ook geen limiet in bewaartermijn: dus ook als een lectoraat is opgeheven blijven de publicaties gewoon te zien.

Als een publicatie van een medewerker in de HBO Kennisbank te zien is wordt die ook zichtbaar op het academische platform NARCIS via de lectoraten of via de titel/onderwerp van de publicatie, en (via NARCIS) ook op Google Scholar (voorbeeld lector Vincent Smit in NARCIS). Tot slot wordt het duurzaam opgeslagen in het e-depot van de KB).

In vermoedelijk 2020/2021 zal de HBO Kennisbank kwa onderzoekspublicaties opgaan in een nieuw “Nationaal Platform Praktijkgericht Onderzoek”.

Daar heeft de bibliotheek een mooi hulpmiddel voor ontwikkeld dat erbij helpt om dat uit te zoeken: het “Stappenplan Open Access”, neem hiervoor contact op met de bibliotheek.

Als een publicatie op de HBO Kennisbank mag worden gezet is de voorkeur-aanlevermethode op dit moment nog via het Publicatie-Aanmeldformulier, ook te vinden via:

Medewerkersnet -> Startpagina -> Direct naar en op  Bibliotheek -> Zoeken en vinden -> Scripties en Publicaties.

Dit formulier lijkt omvangrijk maar is speciaal bedoeld om de publicatie zo snel mogelijk op de HBO Kennisbank te kunnen zetten met de juiste metadata. Door zoveel mogelijk metadata mee te geven (zoals bv. trefwoorden, een lekensamenvatting en de CC-licentie) kan de publicatie beter gevonden worden en worden gebruikt. Let er ook goed op dat de juiste versie wordt meegestuurd (pre-print/auteursversie, postprint of de uitgeversversie), incl. evt. verplichte uitgeversvermeldingen en –verwijzingen.

Als het om veel publicaties gaat neem dan even contact op met de bibliotheek.

Sherpa Romeo

Een manier om tot een tijdschriftenselectie te komen waar je in wilt publiceren is door te kijken naar het open access- en copyrightbeleid van traditionele- en hybride (gemengd open access en niet-open access) tijdschriften en van uitgevers. Hier voorziet Sherpa Romeo in. Per uitgever en per journaltitel  is te zien wanneer (“embargotermijn”) welke versie (preprint, postprint, uitgeversversie) waar opgenomen mag worden (met name op de HBO Kennisbank), nadat je artikel in dat specifiek tijdschrift is gepubliceerd, met daarbij evt. nog specifieke voorwaarden. Zo zou je bijvoorbeeld kunnen overwegen in een tijdschrift te publiceren waar je direct ook een preprint in de HBO Kennisbank mag laten plaatsen.

Altmetrics & impact factor

Bij de traditionele metrics komen echter soms ook missstanden voor. Zoals vriendenclubjes die elkaar punten geven door elkaar te citeren of door als onderzoeker bij elke lichte wijziging in een artikel dit weer als nieuw artikel te publiceren om de publicatiescore te vergroten. Daarnaast zijn er ook onderzoeken die niet gepubliceerd worden omdat ze niet spectaculair genoeg zijn. 

Met name bij open access tijdschriften maar ook bij traditionele tijdschriften wordt daarom bij het bepalen van de impact van de artikelen meer en meer ook naar alternatieve vormen van impactbepaling gekeken, ook wel de “altmetrics” genoemd. Denk hierbij bv. aan het aantal downloads van een artikel, het aantal views en aan het aantal vermeldingen op social media als blogs, twitter, facebook of in tools als Mendeley. Hiermee komt ook deels meer de maatschappelijke impact van onderzoek in beeld, een belangrijk aspect van praktijkgericht onderzoek.

Voorbeeld 1 en voorbeeld 2 van alternatieve metrics.

In de regel wordt deze altmetrics echter per artikel weergegeven. Bij vergelijking van meerdere artikelen zou wel een indruk van de alternatieve impact van een tijdschrift verkregen worden. En ook op almetrics valt iets af te dingen.

Meer informatie

Open access, peer-review, licenties en OA-kosten

Je kunt ook besluiten om direct in een volledig open access tijdschrift te publiceren, of anders in een hybride tijdschrift. Vaak worden vooraf bij wetenschappelijke tijdschriften per publicatie kosten in rekening gebracht om het artikel open access (OA) ta laten publiceren: de zgn. APC’s (Article Processing Charges). Voor bijna 70% van de oa-publicaties worden geen kosten in rekening gebracht. Bij de resterende 30% bedragen de gemiddelde kosten €1.500 per artikel. Hou hiermee rekening bij een evt. subsidie-aanvraag van bv. het SIA, NWO ZonMW, EU etc. Overigens is bij steeds meer fondsen OA-publiceren een vereiste.

In de DOAJ-lijst is een uitgebreid overzicht te zien van ca. 10.000 OA journals van goede kwaliteit, incl. de evt. gebruikslicenties (Creative Commons), de transparantie over het peer-reviewproces, en APC-tarieven.

De QOAM-lijst is ook een overzicht van hoogwaardige OA- en hybride tijdschriften met daarbij hun kwaliteitsscore, de transparantie over OA en de APC-tarieven.

Er zijn ook volledig OA-uitgevers zoals Copernicus, PLoS, Biomed, Frontiers, PeerJ en MDPI, waar de publicatiekosten vaak onder het gemiddelde van 1500 euro liggen, maar die qua vakgebied misschien niet altijd heel relevant zullen zijn.

Dubieuze uitgevers

Er zijn ook uitgevers met een dubieuze reputatie die direct contact zoeken en publicatiekosten (APC’s) vragen zonder hiervoor fatsoenlijke redactionele diensten en peer-review te organiseren, de zgn. ‘predatory uitgevers’, die alleen geld willen verdienen.

Je kunt hiervoor de Thirteen ways to spot a ‘predatory journal’ van de Times Higher Education (THE) uit 2017 voor gebruiken. Enkele van de 13 tips: een uitgever met een solide academische reputatie zal u nooit rechtstreeks vragen om bij hen te publiceren; het verdachte tijdschrift beslaat een breed wetenschapsgebied met merkwaardige combinaties; de website bevat taalfouten en vage afbeeldingen en is er vooral op gericht bijdragen van auteurs te krijgen met een belofte van een snel peerreview-proces; de Index Copernicus Value (ICV) wordt op de website gepromoot.

Archiveerbeleid van uitgevers

Uitgevers van tijdschriften waarin onderzoekspublicaties worden gepubliceerd, kunnen onder bepaalde voorwaarden auteurs de mogelijkheid bieden om een specifieke versie van hun onderzoekspublicatie open access te archieven in een repository (groene route). Bij De Haagse Hogeschool betekent dit dat de onderzoekspublicatie in de HBO Kennisbank kunnen worden geplaatst. Hieronder meer over welke versies van onderzoekspublicaties er kunnen zijn, de meest voorkomende voorwaarden en waar je het beleid van uitgevers kunt vinden.

Uitgevers maken vaak onderscheid tussen drie primaire versies van een publicatie:

  • Pre-print versie: de versie van de publicatie zoals ingediend bij de uitgever (voorafgaand aan het (peer) review-proces), ook wel aangeduid als de auteursversie
  • Post-print versie: de versie van de publicatie zoals aanvaard voor publicatie (deze versie kan eventuele wijzigingen omvatten die zijn gesuggereerd als gevolg van het (peer) reviewproces)
  • Uitgeversversie: de versie van de publicatie zoals wordt gepubliceerd, met het logo en/of de opmaak van de uitgever
Uitgevers kunnen voorwaarden stellen aan deze open access route, zoals een embargoperiode. Dan mag de publicatie pas in de repository worden geplaatst na een bepaalde tijd na de publicatiedatum in het tijdschrift. Deze embargoperiode is meestal afhankelijk van welke versie: de pre-printversie mag meteen in de repository geplaats worden, maar de post-print versie pas na x maanden. Andere voorwaarden kunnen bijvoorbeeld zijn dat er een link naar de site van de uitgever moet worden vermeld.

Check de website van de uitgever om te kijken welk beleid er wordt gevoerd met betrekking tot auteursrechten en het archiveren van publicaties. Kijk bij ‘Instructions for authors’, ‘Open Access Policy’ of ‘Archiving conditions’. Het gaat dan specifiek om de mogelijkheid om open access te publiceren via de groene route in een institutionele repository.

SHERPA/RoMEO is de belangrijkste database met het beleid van uitgevers op het gebied van Open Access. RoMEO staat voor RightsMEtadata for Open Archiving. De databank maakt het mogelijk om op een uniforme en overzichtelijke wijze na te kijken welke Open Access mogelijkheden een specifiek tijdschrift biedt.

De Nederlandse landelijke Open Access Journal Browser geeft een overzicht van tijdschriften waarin open access gepubliceerd kan worden en je vindt er ook het archiefbeleid van de uitgevers. Via de homepagina van openaccess.nl kun je direct zoeken in de Open Access Journal Browser.