Docenttrainees brengen collega’s samen om te praten over studentenopkomst

Waar zijn de studenten nou? 

De docenttrainees van De Haagse Hogeschool organiseerden op 12 juni een bijeenkomst over een onderwerp waar zij zich de afgelopen maanden over verwonderd hebben: studentenopkomst. Het doet namelijk wat met je, wanneer je als beginnende docent goed voorbereid voor de klas gaat staan en minder dan de helft van de studenten aanwezig blijkt te zijn. Hoe kun je die situatie als docent verbeteren? En wat kan De Haagse Hogeschool daarbij betekenen? Met die vragen gingen de docenttrainees aan de slag, samen met de andere aanwezigen: docenten, opleidingsmanagers en een lid van het College van Bestuur. 

Aan jezelf gaan twijfelen 

Na een introductie door Brenda Slagter (trainee European Studies) bekeken de aanwezigen samen de film ‘Waar zijn ze nou?’. Een ludieke titel voor een korte video die de trainees zelf gemaakt hadden om het onderwerp studentenmotivatie vanuit persoonlijke ervaringen in beeld te brengen. Diverse docenttrainees vertelden in de film over hun ervaringen met een lage opkomst tijdens hun colleges. Zeker als je net begint, kun je daardoor aan jezelf gaan twijfelen. Komt het door mijn manier van lesgeven dat studenten wegblijven? Of vinden ze soms dat ik hun te weinig leer? Sommige docenttrainees zagen ook wel voordelen van een lage opkomst. Je kunt in kleinere groepen werken, die je meer aandacht kunt geven. En daarbij: is het niet leuker om les te geven aan een kleine, gemotiveerde groep dan aan een grote groep die alleen maar aanwezig is omdat het moet? 

Zorgen voor een hogere opkomst 

Natuurlijk kwamen in de film ook mogelijke oplossingen aan bod. Hoe zouden de docenttrainees zelf willen zorgen voor een hogere opkomst? En: hoe kan De Haagse daar eventueel aan bijdragen? Daarbij kwam een grote variatie aan oplossingen naar voren: van het verplicht stellen van ieders aanwezigheid met maatregelen als stok achter de deur tot het belonen van goed gedrag. Tegelijk bleek ook hoe verschillend de opleidingen en zelfs individuele docenten hiermee omgaan. Waar de ene opleiding bijvoorbeeld uitgaat van verplichte aanwezigheid in het eerste jaar, laat de andere het meer over aan de eigen verantwoordelijkheid van de studenten. 

Oplossingen en maatregelen 

De film was een mooie aanleiding om verder met elkaar van gedachten te wisselen over dit onderwerp. Dat gebeurde in vijf groepen, die samen enthousiast in gesprek gingen over mogelijke oplossingen en maatregelen. Al gauw bleek dat ze elkaars situatie volledig herkenden en voor dezelfde uitdagingen stonden. Daarnaast bleek dat de verschillende opleidingen soms voor een heel andere aanpak kiezen. Op dat vlak kunnen opleidingen dus zeker van elkaar leren! 

Professionele houding ontwikkelen 

Na afloop presenteerde elke groep zijn ideeën. Daarbij onderstreepten meerdere deelnemers het belang van de aanwezigheid van studenten. Veel vaardigheden leer je immers vooral aan tijdens groepsprojecten en door zaken samen te doen en goed voor te bereiden. Daarnaast is de aanwezigheid van studenten belangrijk omdat het hen helpt om een professionele houding te ontwikkelen. Als ze straks een baan hebben, kunnen ze tenslotte ook niet zomaar wegblijven. 

Vele ideeën 

Hieronder staat een greep uit de vele ideeën en suggesties die naar voren kwamen: 

• Roostering  

  Je kunt winst behalen door de roosters voor studenten slimmer te maken. Laat hen bijvoorbeeld niet voor een uurtje les helemaal naar de hogeschool komen. En plan ook geen colleges op studentonvriendelijke momenten, zoals om 8.30 uur op de dag na Koningsdag. 

• Aantrekkelijke campus 

  Als de campus een plek is waar je graag wilt zijn, dan ben je er vaker en pak je ook meteen je colleges mee. Je kunt de campus bijvoorbeeld combineren met sportfaciliteiten en mogelijkheden om te ontspannen en rustig te werken. 

• Aanspreken 

  Studenten die zich gezien en gehoord voelen, hebben meer motivatie om te komen. Daarom is het zaak hen meer aan te spreken en te vragen waarom ze er niet waren (en eventueel waar ze dan wél waren). Uit onderzoek blijkt ook dat er een positieve correlatie is tussen iemands aanwezigheid en diens cijfer: hoe vaker een student er is, hoe hoger zijn cijfer. 

• Acceptatie 

  Voor een deel moeten we de afwezigheid van studenten ook gewoon accepteren. Als iemand zijn of haar opleiding haalt zonder aanwezig te zijn, is dat dan erg? En als hoorcolleges worden opgenomen en later online terug te kijken zijn, is het dan wel nodig dat iedereen verplicht fysiek aanwezig is? 

Meer werk maken van groepsvorming en binding 

De bijeenkomst werd afgesloten door Arend Hardorff, die als lid van het College van Bestuur onder meer werkt aan een nieuwe onderwijsvisie. Ook hij herkent de uitdagingen op het gebied van studentenopkomst. ‘Het is een bekend thema waar veel hogescholen en universiteiten in Nederland mee worstelen en waar geen makkelijke oplossing voor is. Aanwezig zijn bij de lessen is een voorwaarde om succesvol te leren. Zeker aan het begin van de opleiding is het daarom belangrijk om te werken aan groepsvorming en gedeelde normen. Dan draai je het om: een student heeft de rest iets uit te leggen als hij of zij er niet was. Een verplichte opkomst in het eerste jaar kan helpen bij deze groepsvorming en bij het uitdragen van gemeenschappelijke normen.’  

Iedereen de juiste vaardigheden aanleren 

Arend vervolgt: ‘In de nieuwe onderwijsvisie gaan we verder uit van zo min mogelijk regels, maar de regels die er zijn, willen we stevig handhaven. Daarnaast willen we vooral in het eerste jaar meer werk maken van ‘leren leren’. Niet iedereen die bij ons binnenkomt, heeft de juiste vaardigheden. We nemen hen hierin mee en laten zien hoe zij succesvol kunnen zijn binnen het hoger onderwijs.’ 

Vol goede ideeën verder 

Na afloop van de bijeenkomst vertrok iedereen vol goede ideeën terug naar zijn eigen opleiding. Natuurlijk na het invullen van het evaluatieformulier én het geven van een rapportcijfer voor de film ‘Waar zijn ze nou?’ op filmwebsite IMDB.com. Hollywood, here we come! 

Over het traineeship 

Begin januari 2023 is De Haagse gestart met een derde traineepool, die uit tien trainees bestaat. Zij zijn allemaal nieuw in het docentenvak en werken bij verschillende opleidingen binnen De Haagse. Samen volgen zij twee keer per week een gezamenlijk programma, dat bestaat uit workshops, het behalen van hun didactische bekwaamheid, intervisie, maatwerk en gezamenlijke opdrachten, zoals de organisatie van deze bijeenkomst. Het totale programma duurt twee jaar. Meer weten? Neem contact op met programmamanager Dieuwke de Boer: d.deboer@hhs.nl.