Steward-ownership: voor bedrijven die positieve impact willen maken
In het net verschenen boek Toekomstbedrijven pleiten Nina de Korte (Alumnus European Studies aan De HHs) en Gijsbert Koren voor een radicale verandering in de manier waarop bedrijven worden geleid. Ze stellen dat bedrijven gezonder worden als niet de aandeelhouders het voor het zeggen hebben, maar zogenoemde stewards die de missie bewaken. Tijdens een evenement op 21 november neemt Gijsbert jou mee in de wereld van steward-ownership. In dit artikel licht hij alvast een tipje van de sluier op. Hij vertelt over de inspiratie achter hun onderzoek en de impact van het steward-ownershipmodel op bedrijven.
De potentie van steward-ownership
“De afgelopen jaren hielp ik honderden bedrijven bij het aantrekken van investeringen via crowdfunding. In 2018, toen ik een van de bekendste sociale ondernemingen van Nederland hielp om met crowdfunding een volgende groeistap te maken, kwam ik in contact met een Duitse investeerder. Deze investeerder wilde alleen meedoen als de onderneming steward-owned zou worden. Dit zou betekenen dat de onderneming haar duurzame missie centraal zou stellen, voor altijd. Om dit mogelijk te maken, zouden investeerders geen zeggenschap krijgen en zou hun winstrecht beperkt worden. Een aantal bestaande aandeelhouders zag dat niet zitten en stak er een stokje voor. Dit opende mijn ogen voor iets wat ik eigenlijk allang wist: aandeelhouders zijn belangrijker dan de bedrijven die ze bezitten, belangrijker dan de medewerkers, de directie, de klanten en bijna al het andere. Een ontwerpfout, met alle gevolgen van dien. Steward-ownership heeft de potentie om aandeelhouders een andere positie te geven.”
De rol van stewards
“Stewards kunnen een proactieve en creërende rol vervullen bij het vormgeven en ten uitvoer brengen van de missie van een bedrijf. Tegelijkertijd kunnen ze een controlerende rol hebben. De stewards voeren het stemrecht uit dat doorgaans bij aandeelhouders ligt, waardoor ze aanzienlijke invloed kunnen uitoefenen op het beleid. Soms overlapt de rol van steward met die van degenen die het beleid uitvoeren, waardoor stewards nog actiever betrokken zijn. Hoe dan ook spelen stewards een cruciale rol bij strategische beslissingen. Ze bewaken niet alleen de missie, maar ze geven het bedrijf richting in het uitvoeren van de missie.”
Alternatieve ondernemingsvorm
“Bij de meeste bedrijven ligt de zeggenschap in handen van aandeelhouders, die hun stemrecht gebruiken om hun eigen economische belang te dienen. Dit leidt er vaak toe dat andere belangen, zoals die van medewerkers, het milieu, de maatschappij en zelfs de financiële gezondheid van de onderneming, hieronder lijden. Winstmaximalisatie voor aandeelhouders is de norm geworden. Terwijl dat niet is waarom de meeste ondernemers een bedrijf starten. Er is dus behoefte aan een alternatieve ondernemingsvorm. Stewards zien het stemrecht niet als een recht voor henzelf, maar als een verantwoordelijkheid om het bedrijf en diens missie te dienen. Steward zijn is een taak die je vervult ten behoeve van het bedrijf. Daardoor zou je kunnen stellen dat steward-owned bedrijven ‘van zichzelf’ zijn.”
Gezond, innovatief en duurzaam
“In Nederland bestaan momenteel meer dan honderd steward-owned bedrijven. Dit jaar zijn er zo’n twintig bijgekomen. Steward-owned bedrijven worden niet beheerst door de belangen van aandeelhouders, maar kunnen zich volledig richten op hun eigen missie en continuïteit. Hierdoor ontstaat automatisch een langetermijnperspectief, waarin de belangen van alle stakeholders meer ruimte krijgen. Dit resulteert onder andere in gezondere bedrijven die meer investeren in innovatie, goede werkgevers zijn en duurzamer zijn dan andere bedrijven. Mooie voorbeelden van steward-owned bedrijven zijn strandtent The Shore, biologische supermarkt Odin en bouwbedrijf TBI. In het boek Toekomstbedrijven lees je over deze en andere steward-owned bedrijven.”
Transities
“De overstap naar steward-ownership kent twee transities: een persoonlijke keuze dat dit bij jouw onderneming past en een juridische transitie, om de keuze voor steward-ownership in de realiteit te verankeren. Beide overgangen vereisen aandacht en in de dagelijkse hectiek hebben niet alle ondernemers daar ruimte voor. Het zou enorm helpen als er een speciale rechtsvorm voor steward-owned bedrijven bestond, waardoor de keuze net zo laagdrempelig wordt als de keuze voor een BV.”
Ruimte voor verduurzaming
“Steward-ownership kan een bedrijf dat al duurzaam is helpen om die focus op duurzaamheid te behouden. Daarnaast biedt steward-ownership ruimte om met een langetermijnperspectief en met oog voor maatschappelijke behoeften te handelen, waardoor ondernemingen de mogelijkheid hebben om steeds duurzamer te worden. Tegelijkertijd eist het dat niet van ondernemingen. Wetgeving, de dialoog met stakeholders en een certificering als B Corp of Common Good blijven daarom van toegevoegde waarde.”
Evenement: Steward-ownership als fundament voor duurzame bedrijven
Wil jij meer weten over steward-ownership? Kom dan op 21 november om 15:30 naar de Innovation Playground op De Haagse Hogeschool. Auteur Gijsbert Koren neemt jou mee in de wereld van steward-ownership. Lectoren Martijn van der Linden (New Finance), Nicole Stofberg (Platformeconomie) en Liliya Terzieva (Designing Value Networks) gaan in gesprek met praktijkexperts over de noodzaak van steward-ownership voor hun vakgebieden. Je kunt rekenen op bijdragen van Martijn Arets (Oprichter van de GigCV en schrijver van het boek Platformrevolutie), Banoyi Zuma (specialist in het ontwerpen en uitvoeren van participatieve processen en oprichter van Collabros) en Jan-Willem Sanders (mede-eigenaar en uitgever van Follow the Money).