Kennisplatform Seniorvriendelijk Den Haag

Om de ervaren seniorvriendelijkheid door De Haagse ouderen te meten, werd in 2020 de vragenlijst Age-Friendly Cities and Communities Questionnaire (AFCCQ) ontwikkeld en getest. Een wereldprimeur omdat nog nergens ter wereld een integraal kwantitatief meetinstrument bestond. Dit instrument bestaat uit 23 vragen over de acht domeinen van de Wereldgezondheidsorganisatie, plus een extra negende domein over iemands financiële situatie. Door middel van eens/oneens-vragen ontstaat een compleet en valide beeld van de ervaren seniorvriendelijkheid.

Naast het invullen van de vragenlijst konden ouderen ook meepraten in diverse stadsateliers die in alle stadsdelen zijn georganiseerd. De resultaten van de monitor aan de hand van deze vragenlijst zijn op 29 januari 2021 aangeboden aan de Haagse wethouder Kavita Parbhudayal en Leonard Geluk, algemeen directeur van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten.

Het instrument is ook ingezet voor de meting van seniorvriendelijkheid in 2022. Er is tevens wereldwijde interesse in het meetinstrument bij steden om onderzoek te doen bij hun ouderen.

• Download het Rapport Seniorvriendelijk Den Haag (pdf)
• Nederlandstalige AFCCQ (pdf)
• Engelstalige AFCCQ (pdf)
• Lees het artikel: How Older People Experience the Age-Friendliness of Their City: Development of the Age-Friendly Cities and Communities Questionnaire
• Lees het artikel: How older people experience the age-friendliness of The Hague: A quantitative study
• Lees het artikel over Turkse versie van de AFCCQ:
  Age-friendly cities and communities questionnaire: A research on Turkish validity and reliability

Het project City&Co: Older Adults Co-Creating a Sustainable Age-friendly City is in maart 2022 van start gegaan. De wereldwijde vergrijzing van de stedelijke bevolking vraagt om meer leeftijdsvriendelijke steden: afgestemd op de wensen en behoeften van senioren en die hen volop kans bieden om mee te doen met de maatschappij. Het lectoraat Urban Ageing gaat samen met nationale en Europese partners de seniorvriendelijkheid van 4 Europese steden onderzoeken tijdens het driejarige project City & Co. Het onderzoek bestaat uit het vertalen van het in Den Haag ontwikkelde instrument Age-Friendly Cities and Communities Questionnaire (AFCCQ) voor gebruik in Polen en Roemenië, gevolgd door het afnemen van surveys in 4 steden (Den Haag, Wrocław, Krakau en Boekarest). Ook komt er een online platform waar senioren zelf aan kunnen geven hoe de seniorvriendelijkheid in hun wijk verbeterd kan worden. De resultaten van het onderzoek helpen gemeenten hun steden, wijken en buurten seniorvriendelijker te maken.

Het Lectoraat Urban Ageing leidt het onderzoek. Onze partners in Nederland zijn de Gemeente Den Haag, Vereniging van Nederlandse Gemeenten en AFEdemy. In Polen werken we samen met Jagiellonian University in Krakau, Wrocław University of Environmental and Life Sciences, de Gemeente Wrocław, en de Gemeente Krakau, In Roemenië werken we samen met National University of Political Studies and Public Administration in Boekarest en NGO Grupul de Educație și Acțiune pentru Cetățenie (GEAC). Het project wordt gefinancierd vanuit de ERA-NET Cofund Urban Transformation Capacities (ENUTC) Call, in het kader van de Joint Programming Initiative Urban Europe van de Europese Commissie. Het Nederlandse deel van het onderzoek is medegefinancierd door Regieorgaan SIA, onderdeel van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO).

Het project bouwt deels voor op een eerdere fotoproductiestudie in Den Haag en Zoetermeer dat samen met studenten Social Work is uitgevoerd. De resultaten hiervan zijn terug te vinden via: https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/1420326X19857216

Lees de editorial: Older people going green out of financial necessity: Environmental sustainability and age-friendly cities.

Onder een dementievriendelijke gemeente wordt een samenleving waarin mensen ontspannen met elkaar omgaan en waarin er volop plaats is voor mensen die ‘anders’ zijn verstaan. Een ‘dementievriendelijke’ gemeente is een ‘mensvriendelijke’ gemeente. In Den Haag is al in 2012 een quickscan uitgevoerd naar het dementiebeleid. Doel van het onderzoek was gericht op hetgeen wenselijk en noodzakelijk is voor de toekomst om een gemeente te zijn waar men oog heeft voor de noden van de mensen met dementie en hun mantelzorgers. Op basis van de aanbevelingen uit het onderzoek is in de achterliggende jaren een aantal actiepunten uitgevoerd waarmee Den Haag als dementievriendelijke gemeente bestempeld kan worden. Voorbeelden: Het aantal ontmoetingscentra voor mensen met dementie en hun mantelzorg is uitgebreid en er is een evenwichtige spreiding van ontmoetingscentra gerealiseerd. Het aantal Alzheimercafés is uitgebreid. Bij Saffier is een herinneringsmuseum gerealiseerd waar ouderen de sfeer van vroeger kunnen beleven. Daarnaast wordt door zorginstellingen gewerkt conform de ‘zorgstandaard dementie’. Van deze landelijke zorgstandaard is een regionale versie gemaakt, toegespitst op de situatie binnen de regio Haaglanden. Dit regionale Zorgprogramma Dementie regio Haaglanden is leidend voor Haagse zorgpartijen. Het wordt gecoördineerd door het netwerk Dementie Haaglanden, onder coördinatie van de Vereniging Transmurale Zorg.

In 2021 is in het Kennisplatform Seniorvriendelijke stad Den Haag onderzoek gedaan naar training vroegsignalering dementie en de preventiecampagne dementie.
 

In de serie Ouderenmonitoren wordt een beeld geschetst van de positie van 65-plussers in Den Haag op het gebied van gezondheid, waardering voor de leefomgeving/woonsituatie, financiële positie, deelname aan de maatschappij en beschikbaarheid en bereik van voorzieningen voor ouderen in Den Haag. Er wordt niet alleen gekeken naar de situatie zoals die nu is, maar ook naar ontwikkelingen en mogelijke trends. Alle beschikbare kwantitatieve data vanuit de gemeente wordt geanalyseerd voor de doelgroep 65plussers.

De ouderenmonitor wordt onder meer ingezet ter ondersteuning van de ontwikkeling en onderbouwing van beleid en initiatieven van alle organisaties die zich in Den Haag inzetten voor de ouderen. De monitor is ook van belang voor de beleidsterreinen van de gemeente zelf, waaronder het specifieke beleidsterrein voor senioren. De resultaten uit de monitor worden gepresenteerd aan de hand van de levensdomeinen van de Wereldgezondheidsorganisatie.

De ouderenmonitor 2014, 2017 en 2020 zijn te downloaden via:

• Bron intern: BRP, Veiligheidsmonitor, Stad enquête, Wmo-monitor (niet openbaar)
• Bron extern: Den Haag in Cijfers (https://denhaag.buurtmonitor.nl), CBS Statline (https://opendata.cbs.nl/statline/#/CBS/nl/navigatieScherm/thema)
• Geografische eenheid: Gemeente, stadsdeel en wijk
• Serie: Ouderenmonitor vanaf 2010

Bestemmingspagina: https://ckan.dataplatform.nl/dataset/ouderenmonitordenhaag

De Gezondheidsgids van GGD Haaglanden https://gezondheidsgids.ggdhaaglanden.nl/  is de digitale wegwijzer voor cijfers over de publieke gezondheid in Den Haag. Onderverdeeld naar 10 categorieën is er informatie te vinden over bijvoorbeeld gezonde levensverwachting, eenzaamheid, geluidshinder, vallen, roken, alcoholgebruik, etc. De informatie komt grotendeels uit de Gezondheidsmonitors Jeugd, Volwassenen, Ouderen, aangevuld met andere bronnen (CBS, RIVM). Ook zijn er verdiepende factsheets over diverse onderwerpen.

Het panel van GGD Haaglanden bestaat uit inwoners van de regio Haaglanden. Een aantal keer per jaar ontvangen zij een korte vragenlijst over een onderwerp dat met gezondheid, leefstijl of leefomgeving te maken heeft. Het invullen van de vragenlijst duurt per keer niet langer dan 5 tot 10 minuten en is vrijblijvend. De uitkomsten van het onderzoek worden na afloop gepresenteerd op de website en de social mediakanalen van GGD Haaglanden.

Het Actieprogramma Seniorvriendelijk Den Haag 2020-2022 kent drie thematische gebieden: Meedoen en Leefplezier, Gezond en Veerkrachtig en Prettig wonen in je wijk. Een van de thematieken die terugkomt in dit Actieprogramma is het gevoel van veiligheid in verschillende verschijningsvormen. Zo wil het Actieprogramma onder de noemer Meedoen en Leefplezier inzetten op het voorkomen en bestrijden van eenzaamheid en uitsluiting van senioren op basis van hun seksuele geaardheid of identiteit. Bewustwording en aandacht kan een groot verschil maken om het gevoel van veiligheid voor alle senioren te vergroten. Onder de noemer Gezond en Veerkrachtig wordt stilgestaan bij het gegeven dat ouder worden gepaard gaat met een toename van bepaalde risico’s, zoals de kans op vallen, uitdroging bij extreem warm weer, overbelasting als mantelzorger. Ouderen ontvangen informatie over wat zij zelf kunnen doen (weerbaarheid) of waar zij terecht kunnen als zij onveilige zaken signaleren. Ook is er speciale aandacht voor financiële uitbuiting en andere vormen van ouderenmishandeling. Binnen het thema Prettig Wonen in Je Wijk wordt stilgestaan bij het hebben van een fijne thuisbasis als vereiste om je veilig en goed te voelen en leefplezier te ervaren.

In 2021 is onderzoek gedaan naar hoe ouderen in Den Haag de veiligheid in hun stad ervaren. Op basis hiervan is een classificatie samengesteld van veiligheidsbeleving. Er is gekeken naar wat ouderen belangrijk vinden als het gaat om hun veiligheid, en wat ouderen zelf en samen kunnen doen om hun veiligheidsgevoel in de stad te vergroten. De uitkomsten van het onderzoek zijn vastgelegd in een wetenschappelijk artikel.

Lees het wetenschappelijke artikel over de veiligheidsbeleving van Haagse senioren en de classificatie: https://www.mdpi.com/1660-4601/19/7/3960

Het rapport Armoede onder Haagse ouderen met een migratieachtergrond van de Werkplaats Sociaal Domein Den Haag en Leiden doet verslag van een verkenning onder in Den Haag woonachtige ouderen met een migratieachtergrond die rond moeten komen van een inkomen rond het bestaansminimum. Daarbij wordt ingegaan op welke factoren aan de basis staan van deze situatie, hoe ouderen zelf deze situatie ervaren, welke strategieën zij ontwikkelen om daarmee om te gaan, welke rol maatschappelijke instanties daarin spelen en wat zij nodig hebben om deze situatie te boven te komen.

Vadercentrum Adam, onderdeel van Wijkz, is een ontmoetings- en activiteitencentrum voor mannen vanaf 18 jaar met verschillende culturele achtergronden, gevestigd in het stadsdeel Laak. Dit centrum draait met een beperkt aantal professionals en zo’n 150 vrijwilligers en biedt een breed scala aan diensten, activiteiten en evenementen. Wekelijks nemen zo’n 700 bewoners deel aan de activiteiten van het centrum.

Als onderdeel van de Werkplaats Sociaal Domein Den Haag en Leiden zijn in het kader van het 20-jarig jubileum tweedejaars studenten van de opleiding ‘Social Work’ gestart met het afnemen van interviews met de bezoekers van het Vadercentrum met als doel om te achterhalen wat het Vadercentrum voor hen betekent. Bijzondere aandacht gaat daarbij uit naar de werkwijze die het Vadercentrum door de jaren heen ontwikkeld heeft, naar wat goed gaat en naar wat minder goed gaat, en welke lessen daaruit kunnen worden getrokken.

Bekijk rapport: 20 jaar Vadercentrum Adam

In het stadsdeel Leidschenveen-Ypenburg zal in 2023 in het kader van de Werkplaats Sociaal Domein Den Haag en Leiden kwalitatief onderzoek worden uitgevoerd in samenwerking met Gemeente Den Haag en Wijkz. Uit het Ouderenpanel 2020 bleek dat dit stadsdeel wat lager scoorde dan andere stadsdelen op de onderdelen van seniorvriendelijkheid. De gemeente heeft graag in kaart wat senioren nu en in de toekomst nodig hebben om prettig ouder te worden in dit stadsdeel. Concreet starten we met de behoeften van senioren in het stadsdeel Leidschenveen-Ypenburg in kaart te brengen om tot concrete adviezen te komen die het stadsdeel seniorvriendelijker kunnen maken. Hierbij worden ook ouderenconsulenten betrokken die inzicht hebben in alle domeinen en aanspreekpunt is vanuit het Servicepunt XL en het wijkcentrum. Dit project leidt tot concrete adviezen die kunnen bijdragen aan langer thuis wonen en gezond en actief oud worden in een Vinex-wijk.

Onderzoekers Sylvia Bergh en Ashley Longman van De Haagse Hogeschool hebben in 2021-2022 in opdracht van de Gemeente Den Haag onderzoek gedaan naar hitte en de gevolgen hiervan voor ouderen. Voor het onderzoek zijn onder meer ouderen bij Haags Ontmoeten betrokken en verder oudere cliënten van BTO Thuiszorg. Het onderzoek is uitgevoerd in het kader van Resilient The Hague, over de veerkracht van Den Haag in toenemende tijden van hitte. Wat opviel in het onderzoek is het belang van “peer education”: ouderen afkomstig uit warme landen weten heel goed met hitte om te gaan. Zij zouden dit kunnen leren aan hun leeftijdsgenoten in Nederland. De bevindingen sluiten aan bij het lokaal hitteplan van Den Haag en de diverse deltaplannen inzake klimaatgevolgen die iedere gemeente moet hebben (Environmental Risk Assessment) (https://klimaatadaptatienederland.nl/).

In het ERAMUS+ project AFECO, wat staat voor Empowering Older Adults to Apply Affordable Eco- and Age-Friendly Solutions to Age in Place, wordt onderzoek gedaan naar hoe je ouderen zelf in staat kunt stellen om seniorvriendelijke en milieuvriendelijke maatregelen te nemen in de eigen woonomgeving. Het idee achter het project is om seniorvriendelijke oplossingen te combineren met groene oplossingen, ook in het licht van de koopkracht- en energiecrisis die in 2022 velen hard heeft getroffen. Het gaat bij dit project om het vinden van goedkope en doeltreffende oplossingen die voor het overgrote deel van de senioren betaalbaar en haalbaar zijn. Daarom betrekken we ouderen uit verschillende inkomensklassen, gezondheidsniveaus om samen hun kennisniveau te achterhalen op het gebied van maatregelen. Op basis hiervan achterhalen we de leerbehoeften en gaan we gezamenlijk een trainingsprogramma en cursusmateriaal samenstellen.

In dit project, onder leiding van AFEdemy, wordt samengewerkt met het Lectoraat Urban Ageing, het Poolse Wrocław University of Environmental and Life Sciences, het Griekse Frodizo, het Italiaanse Istituto per Servizi di Ricovero e Assistenza agli Anziani, het Duitse ISIS Institut für Soziale Infrastruktur en het Portugese SHINE 2Europe.

Erasmus+ project onder leiding van de Universiteit van Tampere met partner AFEdemy. Andere partners komen uit Duitsland (ISIS), Portugal (SHINE 2Europe) en Polen (Lab60+). Nederland en de EU werken aan een groene toekomst voor ons allemaal. Waar jongeren meestal al vroeg hebben geleerd hoe milieubewust te leven, blijft de oudere generatie vaak nog wat achter in kennis. GreenerAge wil met 55+ers werken aan het verbeteren van die kennis. Het project levert allereerst een compendium op met handige digitale adviezen, zelf doen mogelijkheden en leermiddelen op het gebied van groene vaardigheden die aanwezig zijn in de partnerlanden of in Europa. Samen met een trainingsprogramma worden deze leermiddelen op een interactief leerplatform voor iedereen toegankelijk gemaakt.  Met mensen van 55 jaar en ouder wordt het leerprogramma en online leerplatform ontwikkeld. Tenslotte levert het project aanbevelingen voor beleidsmakers op met daarin mogelijkheden en aanbevelingen om de groene vaardigheden van burgers te vergroten.

Meer informatie: https://greenerage.eu/

Samenkracht is een leer- en community interventie, gericht op sociale gezondheid, kracht en netwerkontwikkeling bij ouderen en volwassenen. Samenkracht werkt vanuit een brede kijk op kwaliteit van leven. Het aanboren van innerlijke motivatie en het verlangen om ertoe te doen geeft mensen energie die zij inzetten voor positief handelen om iets te bereiken. Getrainde moderators organiseren en begeleiden ‘ateliers’ Samenkracht. Dit zijn bijeenkomsten met ouderen waarin zij leren inzicht te krijgen in hun situatie en leren om daar op een positieve manier mee om te gaan, gebruik makend van mogelijkheden en contacten in hun omgeving. Deelnemers leren om hun wensen, mogelijkheden, talenten en 'geefkracht' te formuleren. In ateliers Samenkracht delen zij dit in een gelijkwaardige dialoog met vrijwilligers, beroepskrachten en buurtgenoten. Zo kan de verbinding en wederkerigheid van ‘geven en ontvangen’ ontstaan, die nodig is voor het voelen van verbondenheid en ertoe doen. Thema’s worden zo bespreekbaar vanuit 'kracht' en ‘netwerk’ in plaats van vanuit ‘kwetsbaarheid’ en ‘problemen’.

Deelnemers aan Samenkracht ‘ateliers’ veren op door een groter zelfvertrouwen. Ze krijgen inzicht in wat zij belangrijk vinden in hun situatie en hoe zij daarbij een betekenisvolle rol en betekenisvolle relaties kunnen aangaan en benutten.

Samenkracht ateliers worden tweejaarlijks gehouden in het kader van Seniorvriendelijk Den Haag, in diverse wijken van de stad. Ouderen kunnen zich hiervoor aanmelden via de kwantitatieve vragenlijst, via intermediairs en rechtstreeks.

De werkzaamheid van de interventie Samenkracht op het verminderen van eenzaamheid wordt in 2022-2023 nader beschreven, waarna de interventie wordt opgenomen in de database effectieve interventies van Movisie.

www.samenkracht.nu, samenwerking met Hulsebosch Advies en Woonservicewijken Den Haag.

Dreamlike Neighbourhood, Erasmus+ project, samenwerking met AFEdemy, Hulsebosch Advies, Woonservicewijken Den Haag, https://www.dreamlike-neighbourhood.eu/

Droomwijk faciliteert buurtgroepen, waar ouderen elkaar regelmatig ontmoeten en elkaar ondersteunen bij het (her)ontdekken en binnenhalen van hun talenten, het vervullen van hun dromen, het aangaan van de uitdagingen van het dagelijks leven en het vinden van manieren om actief bij te dragen aan hun gemeenschap.

De aanpak is ontwikkeld in 2020-2022, samen met collega's uit Oostenrijk, Tsjechië, Slovenië. Door demografische veranderingen en een breed gedragen beleid van langer thuis wonen, stijgt het aantal ouderen dat alleen woont. Er zijn dus meer ondersteunende woonbuurten nodig om ouderen in staat te stellen succesvol ouder te worden. Naast een leeftijdsvriendelijke fysieke omgeving zijn mogelijkheden om contact te leggen met andere (oudere) volwassenen in de buurt cruciaal voor het welzijn van ouderen. Mensen met sterke sociale banden zijn namelijk gelukkiger, hebben een betere mentale gezondheid, een betere fysieke gezondheid en leven langer.

Het project richt zich op oudere volwassenen die geïnteresseerd zijn in het verbinden met andere mensen in hun buurt, in het opbouwen van ondersteunende netwerken en in het vinden van creatieve manieren om hun perspectieven en ideeën te uiten. Verder richt het project zich tot burgerinitiatieven of ouderenorganisaties die geïnteresseerd zijn in een innovatieve aanpak. Geïnteresseerden worden ook uitgenodigd om als co-groepscoördinator bij te dragen.

In het project ‘De Kracht van Haags ontmoeten’  wordt samengewerkt met diverse locaties van Haags Ontmoeten en Thuis in de Buurt. Op deze locaties ondernemen ouderen diverse activiteiten met elkaar en kunnen mantelzorgers ervaringen uitwisselen. Deze activiteiten vallen onder het programma Gezond Langer Thuis, de inspanningen van de gemeente om ouderen te ondersteunen bij het langer gezond en zelfstandig blijven wonen. Vanuit De Haagse Hogeschool zijn 12 groepen studenten Social Work van het eerstejaarsproject “Kijken en werken met mensen” op 11 locaties van Haags Ontmoeten in gesprek gegaan met ouderen en professionals om op te halen welke activiteiten essentieel zijn in het leven van deze ouderen. Via interviews en het maken van portretten wordt onderzocht hoe ouderen in Den Haag tegen hun kwaliteit van leven aankijken.

zie ook : Werkplaats Sociaal Domein

Building inclusive environments for all generations (BIG game). Dit is een Erasmus+ project, gecoördineerd door AFEdemy en HHS is partner in het project. Andere partners komen uit Duitsland (ISIS), Portugal (SHINE 2Europe) en Polen (Mimo Wieku). In het project is een educatief spel ontwikkeld in samenwerking met ouderen, jongeren en (aankomende) ouders. Het spel laat de speler kennismaken met de inwoners van BIG CITY. De burgemeester van de stad vraagt de speler haar te helpen de inwoners gelukkig te maken. Vervolgens ontmoet de speler Dennis (oudere man met mobiliteitsproblemen), Ewa (heeft dementie en woont samen met João), Anna (hoogzwanger van haar tweede kind), Waldemar (alleenstaande vader met dochter Barbara van twee jaar) en Peter (een puber van 15 die worstelt met zijn plek vinden en zijn seksuele identiteit). Op verschillende locaties in BIG CITY wordt de speler gevraagd de beste oplossingen te kiezen. Naast het spel is ook een methode om het spel te spelen in workshops. Bovendien is een compendium van maatregelen met bestaande voorbeelden.

Meer informatie op: www.big-game.eu

International Interdisciplinary Network on Smart Healthy Age-Friendy Environments (2020-2024). Willeke van Staalduinen van AFEdemy is vice-voorzitter en AFEdemy is ook de Grant Holder. De Portugese Carina Dantas, CEO van SHINE 2Europe is de voorzitter. Joost van Hoof (lector Urban Ageing) is lid van het Management Committee.  Het NET4Age-Friendly netwerk bestaat op dit moment uit meer dan 500 mensen uit 51 landen. COST Actions zijn Europese netwerken en stellen geld beschikbaar voor vergaderingen, onderzoeksmissies (fysiek of virtueel) en gezamenlijke wetenschappelijke publicaties. Het doel van NET4Age is om slimme, gezonde, inclusieve samenlevingen voor iedereen te realiseren en levert uiteindelijk een Reference Framework op met voorbeelden, richtlijnen en standaarden.

Meer informatie op: www.net4age.eu.

Erasmus+ project (2019-2022). Coördinator van dit project is AFEdemy. Met partners uit Ierland (TU Dublin), Polen (Warsaw University of Technology), Frankrijk (airelle), Duitsland (ISIS) en Portugal (Cáritas Coimbra). Smart Healthy Age-Friendly Environments (Slimme gezonde leeftijdsvriendelijke omgevingen) zoeken naar de beste combinaties van gebouwde en slimme omgevingen zodat mensen zich gezond en wel voelen en kunnen blijven deelnemen aan de samenleving. Het Hands-on SHAFE project richt zich op het vrijwilligers, verzorgenden, mantelzorgers en sociale ondernemers die zich tot doel stellen inclusieve samenlevingen te realiseren. In het project zijn leermodules ontwikkeld die voor iedereen beschikbaar zijn. De leermodules gaan over digitaal (SMART), gebouwde omgeving (binnen en buiten; BUILT) en gezondheid (HEALTHY). Voor mensen die hun eigen SHAFE onderneming willen oprichten zijn verschillende modules hiervoor beschikbaar: BUSINESS.  

Meer informatie op: www.hands-on-shafe.eu

Onderzoek Centrum Groepswonen, ‘Droom Durf Doe’

Stichting Centrum Groepswonen (CGW) is in 2017 door de gemeente Den Haag in het leven geroepen om het groepswonen in zo breed mogelijke zin bekendheid te geven, bestaande woongroepen te ondersteunen en nieuwe groepen en locaties te ontwikkelen. Centrum Groepswonen wordt gesubsidieerd vanuit het ouderenbeleid van de dienst OCW. Als onderdeel van de subsidieopgave 2020 is gevraagd om advies te geven over welke innovatieve groepswoonprojecten er de komende jaren in Den Haag ontwikkeld moeten worden, wat de kansen (en de risico’s) zijn en hoe de belangstelling onder professionals en Haagse burgers is. Om een advies te kunnen geven wat breed gedragen wordt, heeft Centrum Groepswonen aan Stijlvol Ouder gevraagd een onderzoek uit te voeren onder zowel de ‘vraagkant’ als de ‘aanbodkant’. Stijlvol Ouder wil de katalysator zijn door met onderzoek en betrokkenheid bij initiatie nemende partijen de gezamenlijke opgave te stimuleren: ‘Betaalbare huisvesting voor ouderen’. Bij de vraagkant richten wij ons om praktische redenen voornamelijk op de Haagse ouderen. De doelgroep die belangstelling voor collectieve woonvormen heeft, is echter veel breder.

WoON, Woononderzoek Nederland

Het Woononderzoek Nederland (WoON) is een omvangrijk -om de 3 jaar terugkerend- steekproefonderzoek in Nederland en geeft inzicht in de samenstelling van huishoudens, de huisvestingssituatie, de woonwensen, de woonlasten en het verhuisgedrag. De resultaten van het onderzoek vormen een belangrijke basis voor het woonbeleid van de Nederlandse overheid. Gemeenten en corporaties kunnen met oversamplen (ophogen steekproef voor een bepaald gebied) betrouwbare informatie verkrijgen voor hun gemeente of regio.
De gegevens van het WoON worden gepresenteerd in een informatiesysteem - Citavista.

In het kader de Werkplaats Sociaal Domein project is in 2017 en 2018 participatief onderzoek uitgevoerd rond thema langer thuis wonen en seniorvriendelijke stad. Samen met ouderen en filmmakers maken we documentaires. Het mooie aan deze manier van onderzoek doen is dat bewoners zelf een actieve rol hebben. De ouderen gaan met een iPad de wijk in en interviewen andere ouderen of mensen die met ouderen te maken hebben. ‘Het is niet alleen leuk, maar geeft ook een stem aan de bewoners.’

Lees ook artikelen:

• Leeftijdsvriendelijke stad in beeld: Documentaires maken met ouderen
• Engaging Older People in Age-Friendly Cities through Participatory Video Design

Erasmus+ project (2020-2022) van partner AFEdemy in samenwerking met Hulsebosch Advies en de Openbare Bibliotheek. In dit project leerden ouderen digitale vaardigheden aan de hand van de domeinen van de seniorvriendelijke stad. Uitgangspunt: wat vinden ouderen belangrijk, wat zijn eventuele goede voorbeelden en welke barrières zijn er, waar is informatie vinden, waar kun je je stem laten horen. Dit werd allemaal geoefend met behulp van smartphone of tablet.

Meer informatie: https://bridgethegap-project.eu/

Erasmus+ project (2022-2025) van partner AFEdemy. Opvolger van Bridge the Gap! Het project richt zich op het ontwikkelen van leermogelijkheden voor mensen die ouderen digitale vaardigheden willen leren.

Technologie voor Thuis is een samenwerking met de Gemeente Den Haag, De Haagse Hogeschool, organisaties voor wonen, zorg, welzijn, belangenbehartiging en ondernemers. Vanaf 2016 werkt de gemeente Den Haag aan bewustwording en meer/beter gebruik van slimme technologie die kan helpen om zelfstandig te kunnen wonen en leven. In de Ervaarwoning van HaagWonen, in de Technotheek van Schroeder en bij Slim Wonen Saffier kunnen mensen hulpmiddelen ervaren en uitproberen. In dit leerproces spelen opgeleide bewoner-ambassadeurs en vrijwilligers een belangrijke rol. Er zijn regelmatig stadsateliers op diverse locaties in de stad, waar mensen het gesprek kunnen aangaan over het gebruik van moderne technologie en elkaar motiveren om het te gaan gebruiken. De aanpak is gericht op zelfredzaamheid, preventie en het terugdringen van zorgkosten.

Meer informatie op: https://technologievoorthuis.nl/

Erasmus+ project onder leiding van INESC TEC (Portugal) met partner AFEdemy. Andere partners komen uit Portugal (SHINE 2Europe), Duitsland (ISIS), Roemenië (BOKTechnologies) en Spanje (CETEM). Het project richt zich op het drieluik van vaardigheden: digitaal, gezondheid en gezondheidsdata. Mensen van alle leeftijden en onderwijsniveaus zijn de doelgroep van TRIO. Het project ontwikkelt een manual voor burgers, professionals en beleidsmakers om deze drie vaardigheden te adresseren.

Daarnaast wordt een interactief leerplatform ontwikkeld waarop mensen hun vaardigheden kunnen oefenen en belangrijke tips krijgen. Een toolkit en workshopaanpak zijn de andere verwachte resultaten. Na het eerste half jaar van het project wordt al duidelijk dat Nederland al een stuk verder is met de digitalisering van de gezondheidszorg dan de partnerlanden Duitsland, Portugal, Spanje en Roemenië. Onderdeel van TRIO is ook het oefenen en uittesten van de aanpak en het gezamenlijk maken van het interactieve digitale platform. Dit zou in Den Haag plaats kunnen vinden.

Meer informatie: https://trioproject.eu/?lang=nl

Het lectoraat Urban Ageing van De Haagse Hogeschool doet onderzoek en verzorgt onderwijs op het gebied van seniorvriendelijke steden. Een leidraad hierbij is de Global Age-Friendly Cities Guide van de Wereldgezondheidsorganisatie die steden helpt om seniorvriendelijk te worden. Door de WHO zijn acht domeinen van een seniorvriendelijke stad bepaald die teruggrijpen op aspecten van de stedelijke samenleving. Een van de onderzoeken is een kwalitatieve analyse van de seniorvriendelijkheid in het stadsdeel Leidschenveen-Ypenburg.

Rol: De gemeente Den Haag Is opdrachtgever van het kennisplatform met als doel om het gemeentelijk beleid te monitoren, kennislandschap in Den Haag over senioren te versterken en de stem van senioren op te halen. Daarnaast neemt de gemeente deel aan het platform om onderzoeksresultaten en beleid aan elkaar te kunnen koppelen.

Wijkz is de Haagse welzijnsorganisatie en is actief in zeven Haagse stadsdelen. Wijkz heeft een ‘gebiedsgerichte aanpak’. Dat betekent dat onze jongeren- en opbouwwerkers vanuit de wijkcentra de buurten in gaan om bewoners te leren kennen. Onze mensen zijn de oren en ogen van de wijk en slaan de brug tussen inwoners en lokale instanties. Daarnaast biedt Wijkz individuele ondersteuning bij hulpvragen op het gebied van wonen, welzijn, zorg en financiën. Iedere inwoner kan altijd terecht bij het ServicepuntXL, waarvan er 15 in de stad te vinden zijn. De ouderenconsulent kan ook op huisbezoek komen.

www.haagsesenioren.nl
www.wijkz.nl
www.servicepuntxl.nl
www.haagsontmoeten.nl

Hulsebosch Advies ontwikkelt en implementeert sociale innovaties in wonen, zorg, welzijn en gebiedsgerichte samenwerking, waarbij bewonersbetrokkenheid leidend is. De combinatie van leren en het benutten van de kracht van samen, staat daarin centraal.  Projecten in Den Haag: community ambassadeurs iZi Gezond Lang Thuis (zorgtechnologie), Woonservicewijken (samenwerking wonen zorg welzijn in achterstandswijken), Seniorvriendelijke wijken, Zorgbed in de wijk (zorg dichtbij thuis), Haags Ontmoeten (leren en ontmoeten), SamenKracht80+ (geefkracht oudste generaties), SamenKracht (ertoe doen en van betekenis zijn).

Universitair Hoofddocent; Portfolio houder voor maatschappelijke betrokkenheid en partners

Haar bijdragen aan het netwerk: kwalitatieve en creatieve methodologie en inzet van studentenonderzoek

Josien de Klerk is medisch antropologe en haar onderzoek richt zich op informele zorg, zowel familie/mantelzorg voor en door ouderen alsook gemeenschapszorg (community health workers, lay health workers) in de context van de HIV/AIDS pandemie in Oost-Afrika. In Den Haag werkt zij aan het versterken van de banden met maatschappelijke partners en geeft ze een cursus Aging and Society waarbij ze studenten in contact brengt met ouderen in Haagse wijken om samen te exploreren wat ‘succesvol of healthy’ aging in de praktijk omvat. Onderzoeksthema’s waar zij aan werkt of in geïnteresseerd is omvatten: het onzichtbare, fysieke werk dat vaak in zorg plaatsvindt, het voorspellen van toekomstige zorgbehoeften of gezondheid op basis van medische gegevens, welzijn, zelfzorg en langer thuis wonen. Ze is geïnteresseerd in hoe beleid zoals Den Haag seniorvriendelijke stad uitgewerkt wordt met en voor ouderen.

Suzan van der Pas is de penvoerende lector van de Werkplaats Sociaal Domein Den Haag & Leiden. De werkplaats is een samenwerking tussen gemeenten, lectoraten, opleidingen van De Haagse Hogeschool en de Hogeschool Leiden en werkveldpartners in welzijn en zorg. Binnen de werkplaats werkt het lectoraat Urban Ageing van De Haagse samen met het lectoraat Sociale Innovatie en Ondernemerschap van de Hogeschool Leiden. De kracht van deze leer-, werk- en onderzoeksgemeenschap is de combinatie van onderzoek, opleiding, praktijk en beleid. Er zijn in Nederland 15 regionale Werkplaatsen Sociaal Domein. Naast een eigen regionale agenda werken zij gezamenlijk aan een aantal landelijke thema’s. Een van de thema's is langer thuis wonen.
Op basis van gemeentelijke vraagstukken (bijvoorbeeld preventie) organiseert de Werkplaats Sociaal Domein jaarlijks een tweetal leernetwerkactiviteiten. Aan deze activiteiten kan gratis worden deelgenomen door beroepskrachten en sleutelpersonen van organisaties die participeren in het Kennisplatform en andere geïnteresseerden. In het Kennisplatform wordt besproken welke thema’s voor een leeratelier in aanmerking komen en wie mede organiseert.

AFEdemy, voluit Academy on age-friendly environments in Europe BV (opgericht in 2017), is een organisatie dat zich inzet voor het realiseren van slimme inclusieve samenlevingen voor iedereen. Dit doen wij door middel van het gezamenlijk ontwikkelen van leermiddelen waarmee mensen extra vaardigheden kunnen opdoen en door het werken aan Europese projecten op het gebied van digitalisering, gezondheid en sociale innovatie.

Voorbeelden zijn: een educatief spel waarmee de speler kan leren hoe dagelijkse uitdagingen kunnen worden aangepakt bijvoorbeeld voor mensen met dementie of die moeilijk lopen (https://www.big-game.eu/nl/home-nl/).
Bridge the Gap! (Kom over de brug) leert mensen digitaal vaardiger te worden door samen te kijken wat je nodig hebt om te kunnen deelnemen in de samenleving (https://bridgethegap-project.eu/).  Een recent gestart project is AFECO: het gezamenlijk ontwikkelen van betaalbare milieu- en seniorvriendelijke oplossingen voor langer zelfstandig thuis.

Vanuit de GGD Haaglanden zijn we betrokken bij het platform vanuit de afdeling Gezondheidsbevordering. We houden ons op het gebied van senioren bezig met Vitaal Ouder Worden en het thema Positieve Gezondheid. Het gaat hierbij om preventie en denk dan aan valpreventie, hitte aanpak, leefstijl en mogelijkheden als je ouder wordt. Dit doen we door middel van advisering, voorlichting, informatie aan zowel gemeenten/beleidsafdelingen als aan professionals en de einddoelgroep, de senioren. Tevens geven we jaarlijks een blad uit over Vitaal Ouder Worden en tevens versturen we regelmatig nieuwsflitsen rond. Al deze activiteiten doen we gezamenlijk met de stad en regio, de bewoners en de professionals.

De SOC brengt advies uit aan de gemeente over alle onderwerpen waar u als oudere in de Haagse stad mee te maken heeft of krijgt. Dit kan zijn op verzoek van de gemeente of ongevraagd, op eigen initiatief. Het gaat om uiteenlopende onderwerpen zoals (groeps-) wonen door ouderen, mobiliteit, veiligheid, zorg, welzijn, mantelzorgondersteuning, werk en inkomen, sport en bewegen, actieve cultuurparticipatie, eenzaamheidsbestrijding etc. De SOC streeft ernaar om de verschillende onderwerpen in hun onderlinge samenhang te bekijken.

• Goed onderhouden groen in de buurt.
• Aanwezigheid van voldoende bankjes voor publieke ruimten.
• Gladheid bestrijden in de winter om vallen te voorkomen.
• Scooters weren van fietspaden.
• Veilige en eenvoudig bedienbare betaalautomaten.

• Passend vrijwilligerswerk stimuleren.
• Meer mogelijkheden voor ouderen op de arbeidsmarkt.

• Goed onderhoud van fietspaden en trottoirs. 
• Verbreding van fietspaden.
• Genoeg stallingsplaatsen in het centrum voor fietsen.
• Openbaar vervoer (OV): seniorvriendelijk personeel, hoge frequentie van avondritten, toegankelijkheid van haltes en voertuig, haltes dichtbij huis, gratis OV voor 65-, 70- of 75-plussers.
• Wijkbus: korte wachttijden en een groot bereik.

• Hulp voor ouderen in het wegwijs worden met moderne media. 
• Vraagbakens voor ouderen in buurthuizen of door studenten aan huis.
• Informatie dient goed leesbaar en begrijpelijk te zijn.
• Praktische oplossingen voor ouderen die geen gebruik maken van het internet. 
• Meer bekendheid creëren van het aanbod voor hulp met nieuwe media voor ouderen.

• Betaalbare levensloopbestendige seniorenwoningen.
• Aandacht voor toegankelijkheid van woningen.
• Veilig voelen in eigen huis.

• Bevorderen van burenhulp door het vertegenwoordigen van alle leeftijden in een wijk.
• Leeftijdsdiscriminatie tegengaan.

• Bevorderen van deelname aan activiteiten door ouderen.
• Betaalbare activiteiten voor ouderen. Buurtcentra in elke wijk.
• Gezellige wijkrestaurants die vaak open en toegankelijk zijn.
• Samenwerking tussen bijv. theaters, zorginstellingen, sportclubs en de gemeente voor ouderenactiviteiten.
• Een kenniscentrum om te profiteren van elkaars kennis en kunde.
• Ontmoetingsplaatsen voor contact met buren.
• Samenwerking tussen huisartsen, ouderenadviseurs, contactpersonen uit de wijk en ouderenzorgprofessionals.
• Initiatieven om vereenzaming onder ouderen te bestrijden.

• Bevorderen van sociale netwerken voor de mantelzorg
• Betere kwaliteit van de thuiszorg.
• Inzetten van het mantelzorgcompliment als tegemoetkoming.

• Kunnen rondkomen met het inkomen dat je hebt.
• Kunnen participeren in de samenleving met het inkomen dat je hebt.

Sinds 2015 zijn in Den Haag de diverse onderzoeken uitgevoerd, waaronder de ouderenpanels en ouderenmonitor. De start hiertoe is gegeven met de Nulmeting Den Haag Seniorvriendelijke Stad in 2015. Samen met Haagse senioren en professionals is toen een eerste aanzet gegeven voor het doorontwikkelen van een seniorvriendelijke stad. Het onderzoek heeft zich gericht op alle acht stadsdelen van Den Haag met als basis voor het onderzoek de acht domeinen van de Wereldgezondheidsorganisatie.

In het voorjaar van 2016 volgde de Rapportage Voorjaarsmeting 2016. Dit onderzoek richtte zich op de Haagse 65-84-jarigen, waarbij ervoor is gekozen om ook een aantal 55-64-jarigen te laten meedenken over de onderwerpen. In 2016 werd tevens het rapport Ouderen en gezondheid – Gezondheidsenquête 2016 gepubliceerd. Deze thematische rapportage beschrijft een aantal gezondheidsthema’s voor de doelgroep zelfstandig wonende ouderen van 65 jaar en ouder.

In 2018 volgde het Rapport Haags ouderenpanel 2018. Onderwerpen die aan bod kwamen waren de beoordeling van de seniorvriendelijkheid van de eigen wijk, informatie en communicatie in eigen wijk, bereikbaarheid gemeente in eigen wij, gezamenlijke activiteiten in eigen wijk en transportdiensten.

In maart 2019 werd een bijeenkomst op de Haagse Hogeschool gehouden. Deelnemers aan de bijeenkomst waren onder meer Haagse ouderen, zorgprofessionals en diverse vertegenwoordigers vanuit het Kennisplatform. De bevindingen zijn terug te lezen en te bekijken in de infographic over de thema’s ‘Huisvesting’ en ‘Verbondenheid’.

In 2020 volgde het Rapport Haags ouderenpanel 2020. In dit rapport werd voor het eerst op kwantitatieve wijze de seniorvriendelijkheid van Den Haag in kaart gebracht, en bleken financiele aspecten van groot belang te zijn.

Andere uitingen in de media die (mede) namens het Kennisplatform tot stand zijn gekomen:

• AARP Age-Friendly The Hague | aarpinternational.org Age-Friendly The Hague | aarpinternational.org
• Het Magazine Old-Gold
• Het Magazine BladGoud
• Den Haag Seniorvriendelijke Stad: Toen en nu Den-Haag-Seniorvriendelijke-Stad-Toen-En-Nu.pdf (getoud.nl) Den Haag Seniorvriendelijke Stad Toen En Nu (PDF) - GetOud
• Zorg als masterplan. Interview met Dr Joost van Hoof door Igor Sladoljev. Zorg als masterplan | de Architekten Cie.